Новости за 29.12.2021

د طالبانو حکومت د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت په کابل کې د چین حکومت له لوري زرو افغان کونډو او بې‌وزلو ښځو ته د بشري مرستو د رسولو خبره وکړه. د دغه وزارت د رسنیو برخې سلاکار عبدالباسط انصاري د چهارشنبې په ورځ ناوخته ازادي راډیو ته وویل چې په دې مرستو کې وریجې او جامې شمالې دي. ښاغلي انصاري د دغه مرستو په اړه وویل: "د چین هېواد دغه بشري مرستې چې وریجې او جامې په‌کې شاملې وې، نن زرو تنو ښځو باندې ووېشل شوې چې له خپلو مېنو بې‌ځایه شوي او د خپلو کورنیو سرپرستي پر غاړه لري." ښاغلي انصاري... Читать дальше...

وروسته له هغه چې د اګست په پنځلسمه نېټه طالبانو په افغانستان کې خپل واک اعلان کړ، تر شپږم ټولګي پورته د نجونو پر زده کړو بندیز ولګېد. که څه هم په یو شمېر ولایتونو کې نجونو ته د زده کړو حق ورکړل شوی، خو په ګڼو نورو ولایتونو کې اوس هم د ښوونځيو دروازې د نجونو پر مخ تړلي دي. پر دې موضوع بحث دلته.

د شطرنج د دوو اتلانو لوبه د کارلسن په ګټه پای ته ورسېده. د شطرنج د نړۍ د چټکو سياليو په دوام کې د دې لوبې دوه نامتو څېرې له یو بل سره مخامخ شوې.  علي رضا فېروزجا چې په وروستیو کلونو کې یې د پام وړ پرمختګ کړی او په نړیواله درجه‌بندۍ کې دوهم مقام ته رسېدلی، د شطرنج له لومړي درجه لوبغاړي کارلسن سره مخامخ شو چې دا لوبه د کارلسن په بریا پای ته ورسېده.

په ټولنیزو رسنیو کې د ځینو بې‌‌یونفورمه وسله‌والو له‌خوا د الله اکبر په ویلو سره په ډبرو د موسیقۍ د الو د ماتولو خپره شوې وېډیو، د یو شمېر سندرغاړو او افغانانو له غبرګون سره مخ شوې. خو وېډيو کې دا نه‌ښيي چې کله او چېرې ثبت شوې ده. دا کار د افغانستان د سندرغاړو او هنرمندانو له غبرګون سره مخ شوی دی. افغان سندرغاړی زر ولي افغان غږ وایي د دې وېډیو په لیدلو سخت خواشینی شوی. دی زياتوي: "که تاسو موسیقي واخلئ، فرهنګ واخلئ او کلتور واخلئ، نور هېڅ داسې څه نه‌شته چې په دنیا کې د دوی پېژندګلوي وشي چې... Читать дальше...

د روسیې سترې محکمې په دې هېواد کې د بشري حقونو د یو سابقه لرونکي سازمان میموریال انټرنشنل د تړل کېدو حکم کړی دی. دې سازمان ته په روسیه کې ډېر درناوی کېږي. لوېدیځو هېوادونو او د بشري حقونو ډلو د روسیې د سترې محکمې دا اقدام غندلی دی. د بشري حقونو د دې سازمان د تړلو حکم د محکمې په پرونۍ غونډه کې وشو. روسي څارنوالانو میموریل انټرنشنل سازمان د روسې د "بهرنیو عناصرو" له  لانجمن قانون څخه په سرغړاوي تورن کړی دی. له دې قانون څخه په زیاتېدونکې توګه په روسیه کې د مدني بنسټونو او رسنیو د ځپلو لپاره کار اخیستل کېږي.

په هانګ کانګ کې شااوخوا ۲۰۰ پولیس افسرانو دغلته د یوې مخکښې ډیموکراسۍ پلوې خپرونې (ستڼد نیوز) پر ودانۍ یرغل کړی او د دې رسنۍ څو اوسني او پخواني کارکوونکي یې نیولي دي. له دې اقدام وروسته ستڼد نیوز اعلان کړی چې خپل ټول فعالیتونه‌یې سملاسي ځنډولي دي. د هانګ کانګ پولیسو نن د ډسمبر په ۲۹مه اعلان وکړ چې د ستڼد نیوز پر دفتر ورغلي او د دې رسنۍ شتمني یې کنګل کړې ده. د پولیسو په وینا د دې رسنۍ هغه کارکوونکې یې هم نيولي چې په وینا یې "د شر پاروونکو خپرونو" په سرغړاویو تورن دي. ستڼد نیوز، یو غیر انتفاعي... Читать дальше...

د طالبانو د اوبو او انرژۍ وزارت چارواکي وایي ایران یو وار بیا حقابه غواړي. د دې وزارت د چارواکو په وینا، که څه هم له وړاندې د دواړو هېوادونو د حقابې هوکړه موجوده ده، خو بیا هم ټاکل شوې چې په راتلونکو اوونیو کې په دې تړاو له ایراني چارواکو سره ناسته وشي. د طالبانو حکومت د اوبو او انرژۍ وزارت ویاند اختر محمد په یوه پیغام کې ازادي راډیو ته لیکلي چې د ایران حقابه په ۱۳۵۱ کال کې په یوه هوکړه‌لیک ځانګړې شوې او معلومه شوې ده، خو ایران بیا هم حقابه غواړي. هغه لیکلي: "له ایران سره موږ ناستې لرو، په... Читать дальше...

د پوهنتون په وینا، کووېډ-۱۹ ناروغۍ د وبا له پیل راهیسې تر اوسه په نړۍ کې څه د پاسه پینځه مېلیونه کسان وژلي او لسګونه مېلیونه کسان په وایرس اخته شوي دي.

د کابل یو شمېر اوسېدونکي د انټرنټ له لوړو بیو او خراب کیفیت له امله شکایت کوي. دوی وایي د انټرنټ بیې خورا لوړې دي چې دوی یې د اخیستلو توان نه‌لري. د کابل اوسېدونکي احمد شاکر په دې اړه ازادي راډیو ته وویل: "په افغانستان کې د ګاونډیو هېوادونو په پرتله خورا لوړې دي چې خلک‌یې د لګښت توان نه‌لري، بله ستونزه دا ده چې د انټرنټ په بیو کنټرول هم نه‌شته، یو شرکت یو جي بي انټرنټ په ۲۵۰ او ځینې یې په ۳۰۰ افغانۍ پلوري، دا شان ځینو بیا د یوې میاشتې لپاره ۴ یا ۵ جي بي انټرنټ ته پنځه یا شپږ سوه افغانۍ بیې ټاکلي... Читать дальше...

د اګست پر ۱۵مه چې طالبان پر افغانستان واکمن شول نو امریکا د هغه هېواد په بانکونو کې د افغانستان شاوخوا نهه اربه ډالره دولتي شتمني کنګل کړه او ویې ویل چې د دې کار موخه یې د طالبانو لاسونو ته د شتمنیو د لوېدو مخه نیول دي.

په غزني کې د طالبانو د والي ویاند حافظ عمر په دې اړه مشال راډيو ته وويل، تر دې وروسته به هم هغو کارمندانو ته خپل معاشونه پر وخت وکول کېږي.

سلګونه ښځو او نارینه‌وو نن چهارشنبه (د مرغومي ۸مه) په کابل کې په دوو جلا جلا سیمو کې په دغه هېواد کې د اقتصادي ستونزو، بې‌وزلۍ او لوږې په غبرګون کې لاریون وکړ. لاریون کوونکو دغه شان د افغانستان د کنګل شوې بانکي زېرمې د ازادولو غوښتنه وکړه. د لاریون کوونکو یوه ډله چې شمېر یې محدود و، ښځې وې زنبق څلور لارې کې راټولې شوې وې. لاریون‌والې وايي، د ژمي سړې هوا، خراب اقتصادي وضعیت، بې‌وزلۍ او لوږې اړې کړي چې سړک ته راووځي او خپل غږ پورته کړي. د لاریون یوه ګډونواله مرضیه انوري وايي: "افغانان د بل هر وخت پرتله له ډېرو ستونزو سره مخ دي. Читать дальше...

د غزني په جاغوري ولسوالۍ کې د ښځو لاسي صنایع، کوچني سوداګریز کارونه، دولتي دندې او د ګټې وټې نورې لارې په ټپه درېدلې دي. دغه ښځې وايي، د طالبانو له راتګ سره دلته د ښځو اقتصادي وضعیت سخت خراب شوی، ښوونځي او دفترونه تړل شوي او معاشونه هم نه ورکول کېږي. د ۳ بچیانو مور ۳۵ کلنه فرزانه زیاتوي:"ما وړاندې په جاغوري ولسوالۍ کې لاسي صنایع درلوده، په هېواد کې د وروستیو بدلونونو له راتلو سره زما کار زما له لاسه ووت، که زما لپاره د کار زمېنه برابره نه شي، زه به له زیاتو اقتصادي ستونزو سره مخ شم." فرزانه... Читать дальше...

مرکز د ډېسېمبر پر ۲۸مه پر ټوېټر په بیان کې ویلي چې د روغتیا نړیوال سازمان (ډبلیو اېچ او) له سپارښتنو سره سم، د صحت ټولې ادارې باید د اومېکرون بڼې پېښې وڅاري.

د مشال مرکې د دې اوونۍ مېلمه مو فایق یوسفزی دی. نوموړی د تعلیمي چارو پوه او سیاسي او مدني فعال دی. یوسفزی په لندن کې ښوونکی دی او په تعلیمي چارو یعنې پېډاګوژۍ کې یې په پاکستان او له هېواده بهر لوړې زده کړې کړې دي. یوسفزی وايي، پر خپلو ماشومانو باور کول په کار وي. دی ښوونه او روزنه دنده یا نوکري نه بلکې خدمت بولي. له نوموړي سره بشپړه مرکه د غږ په ځای کې واورئ.

د افغانستان په خوست کې د ترکیې هېواد د یو خیریه بنسټ لخوا د تېر نظام او د طالبانو په لیکو کې د وژل شویو کسانو یتیمانو ته نقدي او د ژمنیو توکو مرستې ورکړل شوې. یادې مرستې د صبریو او یعقوبیو په ولسوالۍ کې د څلورو نېږدې ولسوالیو(صبريو، باک، ځاځي میدان، تریزيو او علي شیرو) اړوند ۵۷۵ یتیمانو باندې وویشل شوې. نور حال په دې ویډیو کې.

د طالبانو د ټرانسپورټ او هوایي چلند وزارت وایي، ډېر ژر به د کابل او مزارشریف د هوایي ډګرونو رادارونه نصب شي. د دغه وزارت ویاند امام الدین احمدي نن چهارشنبه (د مرغومې په ۸مه) ازادي راډیو ته وویل، د دغو رادارونو د ګمرک چارې بشپړې شوي او نصبېدو ته چمتو دي. نوموړی وایي، اوس د ورځې له خوا له ګڼو هېوادونو سره هوایي تګ راتګ کیږي، خو په خبره یې د رادارونو نصب او ترکیې او قطر سره تر هوکړې وروسته به د هوایي ډګرونو فعالیت ۲۴ساعته شي. احمدي وایي: "فعلاً هم نړیوالې الوتنې د پخوا په څېر کېږي، اوس د ورځې... Читать дальше...

د امریکا پولیسو په کولورادو ایالت کې د ډزو په اړه چې ۶ تنه په کې ووژل شول، څېړنې پیل کړي دي. دا پېښه د دوشنبې په ورځ د دنویر ښار په مرکز کې په ډزو د دوو ښځو په وژنه پیل شوه. له دې وروسته برید کوونکی یوې بلې سیمې ته ولاړ او هلته یې یو کس وواژه. برید کوونکي په همدې ډول څو سیمو کې پر خلکو ډزې وکړې چې وروسته خپله هم د پولیسو په ډزو ووژل شو. پولیسو ویلي برید کوونکی لینډون مک لیوډ نومیږي او ۴۷ کاله عمر یې درلود.

د روغتیا نړیوال سازمان یا 'ډبلیو.اېچ.او' خبرداری ورکړی چې د کرونا ویروس نوې بڼه اومېکرون به د روغتیایي خدمتونو سیسټمونه تر فشار لاندې راولي. دغه سازمان پرون د ډسمبر په ۲۸مه نېټه ویلي، روغتونونو ته به د هغو ناروغانو ورتګ زیات شي چې واکسین یې نه دی کړی. دا خبرداری له دې سره-سره ورکول کېږي چې لومړنیو څېړنو ښودلې، د ویروس د دغې بڼې ناروغان خفیفې نښې نښانې یا اعراض لري. د نړۍ په کچه ګڼو هېوادونو د کرونا بې ساري شمېر نوې پېښې ثبت کړي او پر دې سربېره چین او ځینو اروپایي هېوادونو بېرته محدودیتونه سخت کړي دي. Читать дальше...

په ملګرو ملتونو کې د افغانستان ماموریت خبر ورکوي چې له څو میاشتې راهیسې یې معاشونه نه دي اخیستي. په دې سازمان کې د افغانستان د ماموریت مسوول نصیر احمد فایق ازادي راډیو ته وویل: "له درې څلورو میاشتو ډېر وخت کېږي چې موږ د امتیازاتو له ترلاسه کولو پرته، ملي ګټو ته په پام سره او د هغې ژمنې له مخې چې خپلو خلکو ته یې لرو، خپل کار ته دوام ورکوو." ښاغلي فایق ته تېره اوونۍ د غلام محمد اسحاقزی تر استعفی وروسته په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د ماموریت د مسوولیت چارې وسپارل شوي. طالبانو د ښاغليو اسحاقزي... Читать дальше...

په افغانستان کې پر رسنیو د څارنې د خپلواک افغان مرکز په وینا طالبانو د نورین ټلوېزیون موسس او څښتن محمد عارف نوري خوشې کړ. ښاغلی نوري د سې شنبې په ورځ وروسته له دوو ورځو خوشې شو. د نوري کشر زوی رومان نوري وایي چې طالبانو د یکشنبې په ماسپښین د دوی کور تلاشي کړ او د ده پلار یې ونیو. د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد مخکې ویلی و چې د نوري توقیف د هغه له رسنیز له فعالیت سره ارتباط نه لري. د ښاغلي نوري د نیول کېدو پېښه د افغانستان دننه د رسنیو یو شمېر فعالانو او له افغانستانه بهر د خبریالانو د خوندیتوب کمیټې غندلې ده. Читать дальше...

د طالبانو د رژیم د مالیې وزارت یو څلور کسېز پلاوی پاکستان ته تللی دی. د طالبانو د رژیم مرستیال ویاند انعام اله سمنګاني پر ټویټر لیکلي دي چې دا پلاوی به له پاکستاني لوري سره د درې ورځو په مخه د مضاعف مالیې په تړاو خبرې وکړي. ښاغلي سمنګاني په دې اړه نور جزئیات نه دي ورکړي. د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې د خونې د رئیسه پلاوي غړي اذرخش حافظي ازادي راډیو ته وویل چې له مضاعف مالیې څخه یو هدف دا دی چې اوسنی مالیه دوه برابره شي، بل هدف یې دا دی که یوه کس په افغانستان او پاکستان کې پانګونه کړې وي له یوې پانګې دواړو هېوادو ته مالیه ورکړي. Читать дальше...

د قطر په پلازمېنه دوحه کې پر دې خبرې روانې دي چې ترکیي او قطري شخصي کمپنۍ څرنګه د کابل په شمول د افغانستان پنځه هوایي ډګرونه فعالولی شي. فرانس پرېس اژانس د ترکیې د بهرنیو چارو د وزیر مولود چاوش اغلو په وینا دا خبره خپره کړې ده. د ښاغلي چاوش اغلو په وینا د ترکیې او قطر کمپنیو په خپلو کې موافقه کړې ده چې د افغانستان پنځه هوایي ډګرونه فعاله کړي، خو دوی لا هم د طالبانو موافقې ته انتظار دي. طالبان بیا وایي چې دوی به له بېلابېلو هېوادونو وړاندیزونه تر لاسه کړي او د طالبانو یوې سرچینې ازادي راډیو... Читать дальше...

د ولسي تړون یا میثاق شهروندي پروګرام یو شمېر کارکوونکي د یاد پروګرام د تړل کېدو او د دوی د معاشونو د نه‌ورکړې له امله شکایت لري. په ورته وخت کې، یو شمېر قرار دادي شرکتونو چې دې پروګرام سره یې تړونونه تړلي دي وایي، د دوې پیسې د نړیوال بانک لخوا د مالیې وزارت حساب ته لیږل شوي، خو دوی تر اوسه هم خپلې پیسې ترلاسه کړي نه دي. د ولسي تړون یا میثاق شهروندي پروګرام یو شمېر کارکوونکي د یاد پروګرام د تړل کېدو او د دوی د معاشونو د نه‌ورکړې له امله شکایت لري. یو له دغو کارکوونکو اکمل عالم‌زی ٢٧ کلن ځوان... Читать дальше...

جرمني اژانس د بلوچستان د کورنیو چارو د ایالاتي وزارت د یوه چارواکي په وینا څرګندوي چې په۲۰۲۱م زېږدیز کال کې په بلوچستان کې تروریستي پېښې د تېرکال پرتله تر نوي فیصده زیاتې شوي دي. دا اژانس پرته له دې چې د دې چارواکي نوم یاد کړي، څرګندوي چې په ۲۰۲۱م زیږدیز کال کې په بلوچستان کې ۱۳۷ تروریستي پېښې شوي چې د امنیتي ځواکونو په شمول تر ۱۳۰ ډېر کسان په کې وژل شوي دي. د امنیتي چارو څیړونکي امیر رعنا جرمني اژانس ته وویل، وروستیو میاشتو کې سره ورته وړې پېښې زیاتې شوي دي. د رعنا په وینا داعش او د بلوچستان... Читать дальше...