Новости за 15.12.2021

افغان معلول لامبو کوونکی عباس کریمي د امریکا د لامبو په ملي سیالیو کې ګډون کوي.  دا سیالۍ د ډسمبر میاشتې له ۱۷مې تر ۱۹مې نېټې د شمالي کارولینا په ګریني بورو کې ترسره کېږي. عباس کریمي چې اوس‌مهال په امریکا کې دی، ویلي یې دي چې دې سیالیو ته‌یې پوره تیاری نیولی دی.   عباس کریمي درې کاله مخکې د لامبو په ۵۰ متره نړیوالو سیالیو کې چې د امریکا په ایندیاناپلیس کې وشوې، د سرو زرو مډال ګټلی و.   تر دې سیالیو یو کال مخکې یې بیا د مکسیکو په نړیوالو سیالیو کې د نقرې مډال ګټلی و.

د فلسطین په غربي څنډه کې ۷۳ کلن صابري ابو حاتم او کورنۍ یې په لاسونو جاروګانې جوړوي. دی وايي، د نویو او برقي جاروګانو راتګ یې کار اغېزمن کړی. خو د سیمې دوکاندارن وايي، هغه جاروګانې اوس په کلیو کې کارېږي او د دوی د کلتور برخه دي. نور د رویټرز اژانس په ویډیويي رپورټ کې.

د امریکا د جانز هاپکنز پوهنتون راپور ورکړی چې په متحده ایالاتو کې د 'کووېډ-۱۹' له کبله د مړینو شمېر له ۸۰۰ زره تنو واوښت. د امریکا ولسمشر جو بایډن پرون دا شمېرې غموونکې وبللې او له ناواکسین شویو خلکو یې وغوښتل چې واکسین وکړي. نوموړي همدارنګه سپارښتنه وکړه چې واکسین شوي کسان دې هم د ویروس په وړاندې د خپل وجود پیاوړتیا په خاطر بل ډوز واکسین وکړي. د امریکا شااوخوا ۲۰۰ ملیونه وګړي بشپړ واکسین شوي چې د دې هېواد د وګړو په ۱۰۰ کې ۶۲ برخه جوړوي. په دې هېواد کې د کرونا وبا له کبله په مړو شویو کسانو کې ډېر یې هغه دي چې واکسین‌یې نه‌و کړی. Читать дальше...

د طالبانو د حکومت ویاند مرستیال بلال کریمي د ډېسېمبر پر ۱۵مه مشال راډیو ته وویل، دوی د بېوزلۍ د ختمولو لپاره اغېرناکه پروګرامونه لري او ژر به اوسنی حالت کنټرول شي.

د کرونا وبا دوام او د بیو لوړېدو په اسیا کې د ملیونونو وګړو لپاره د خوړو امنیت له ګواښ سره مخ کړی دی. دا خبره نن د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې ادارې په یو راپور کې کړې ده. د دې راپور پر بنسټ په اسیا لویه وچه کې یو میلیارد او ۸۰۰ ملیونه وګړي روغتیايي غذايي رژیم ته لاسرسی نه‌لري. په دې راپور کې ویل شوي چې د کرونا د خپرېدو د مخنیوي لپاره د حکومتونو د اقداماتو او سفرونو او نورو فعالیتونو د محدودېدو سره هم‌مهاله په ۲۰۲۰ م کال کې خوړو ته د خلکو لاسرسی کم شوی او سږ کال دا وضعیت نور هم خراب شوی دی. Читать дальше...

د ژغورنې نړیواله کمېټه یا ای ار سي افغانستان د تر ټولو ناوړه بشري وضعیت لرونکی هېواد بللی دی. ای ار سي د چهارشنبې په ورځ په نړۍ کې د هغو کړکېچونو یو لېست خپور کړی چې ولسي خلک‌یې له ناوړه وضعیت سره مخ کړي. په دې لېست کې د طالبانو له واکمنېدو وروسته افغانستان د ناوړه بشري وضعیت له کبله په لومړي او ورپسې ایتوپیا چې کورنۍ جګړې سره مخ ده، په دوهم ځای کې راغلي دي. په راپور کې یمن چې کورنۍ جګړه په‌کې اووم کال ته داخله شوه د ناوړه بشري وضعیت په لرلو په دریېم درجه یاد شوی دی. نایجریا، جنوبي سوډان،... Читать дальше...

د کرونا ویروس د نوې بڼې له خپرېدو وروسته د افریقايي ملتونو جام سیالۍ له نامعلوم برخلیک سره مخ شوې دي. رسنۍ وايي، له کرونا سره د مبارزې په ترڅ کې معلومه نه‌ده چې د افریقا د ۲۰۲۲ کال د ملتونو جام به څه وخت پیل شي. خو ځینو رسنیو داسې راپورونه هم خپاره کړي چې د افریقا د فوټبال کنفدراسیون به د ۲۰۲۲ کال د افریقا ملتونو جام په اړه خپله پرېکړه ژر اعلان کړي.   د کرونا ویروس نوې بڼه چې اومېکرون نومېږي، د خپرېدو په حال کې ده.

قادر خان زیاته کړه چې عدالت د بنو پولیسو ته اجازه ورکړه چې ورسره سم ښايي د ډېسېمبر پر ۱۵مه یا ۱۶مه وزیر خیبر پښتونخوا ته انتقال شي او بیا به یې د کراچۍ د قضیو اورېدنه د ویډیويي کنفرانس له لارې کېږي.

د کابل اوسیدونکی عبدالصبور وايي، خور یې ناروغه ده او غواړي د درملنې لپاره یې بهر یوسي، خو په کابل کې د پاسپورټونو د بهیر په وېش کې د ځنډ له امله تراوسه نه دی توانېدلی.  عبدالصبور ازادي راډیو سره په خبرو کې د طالبانو حکومت د پاسپورټ په ریاست نیوکه وکړه چې د یوې میاشتې په تېرېدو سره لاهم نه دی توانېدلی چې شته ستونزې هوارې او د پاسپورټونو د ورکړې بروسه بیا پیل کړي.  دی وايي: "زه یو ناروغ لرم، غوښتل مې ورته پاسپورټ واخلم، خو له بده مرغه چې کابل کې د پاسپورټونو د وېش پروسه بنده شوه. ما غوښتل چې خپل... Читать дальше...

د کراچۍ ترهګرۍ ضد عدالت د ډېسېمبر پر ۱۴مه د وزيرستاني ځوان نقيب الله مسید د وژنې د مقدمې اورېدنه کړې چې پکې د مقدمې پخواني تحقيقاتي افسر تایید کړې چې د قتل پروخت پوليس افسر راو انور موجود وو. نقيب مسید درې کاله وړاندې د حراست په دوران کې وژل شوی وو چې وروسته يې له عدالت پرته د وژلو تور د هغه وخت پر پوليس افسر راو انوار پورې شو. د هغه د مقدمې درې کاله پوره شوي خو لا هم وروستۍ نتيجې ته نه ده رسېدلې. د مقدمې د ورو والي ممکنه لامل څه کېدای شي او د نقيب مسيد تر وژنې وروسته په کراچۍ کې د پوليسو له خوا... Читать дальше...

په کاپیسا کې ۲۰۰۰ کروندګرو  ته د غنمو اصلاح شوی تخم ورکړل شو.   دا خبره د طالبانو د کرنې، اوبو لګونې او مالدارۍ وزارت ویاند مستعین عمري ازادي راډیو ته وکړه.   نوموړی وايي چې کروندګرو ته د کر لپاره د اصلاح شوېو غنمو د وېش لړۍ "د افغانستان لپاره د ناروې کمېټې" له خوا پيل شوې ده.    ښاغلی عمري د اصلاح شوېو غنم وېش د کرنې د مېکانېزه کول لپاره مهم بولي او له مرسته کوونکو بنسټونو غواړي چې له بزګرو سره لا ډېره مرسته وکړي.

پاکستان ۴۵ ټنه خوراکي توکي، ۱۴۴۰ د جامو ژمنۍ بستې او ۸ ټنه وریجې او درمل له افغانستان سره مرسته وکړه. پاکستاني رسنیو لیکلي دي چې دا مرستې نن په ۷ بار وړونکو موټرو کې د تورخم له لارې افغانستان ته لېږل شوي او طالب چارواکو ته سپارل شوي دي. د پاکستاني رسنیو د معلوماتو پر بنسټ په تېرو څلورو میاشتو کې یاد هېواد په څلورو الوتکو او ۱۱۵ بار وړونکو موټرو کې مرستې افغانستان ته لېږلي دي.

د خصوصي سکتور او د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونې یو شمېر استازو د سوداګریزو ستونزو د حل او د اقتصادي همکاریو د پراختیا په موخه پاکستان ته سفر کړی دی. د سوداګرۍ او پانګونې خونې مرستیال محمد یونس مومند چې له دې پلاوي سره یې پاکستان ته سفر کړی، ازادي راډيو ته وویل چې د افغان سوداګرو دې استازو په هغه غونډه کې چې د اقتصادي مرکز د مطالعاتو «OESP» او د څېړنو او امنیتي مطالعاتو د مرکز «CRSS» له خوا په پاکستان کې وشوې، د افغانستان د اقتصادي نظام په اړه خبرې وکړې. په دې ناسته کې خلکو ته د کارموندنې،... Читать дальше...

مرکزي بانک د صرافانو له ټولنې سره په همغږۍ د یو ډالر بیه له ۱۲۵ افغانیو ۱۰۶ ته ښکته کړه. د شهزاده سرای مرستیال حاجي داد ګل وایي، دا پرېکړه د سې شنبې په ورځ د مرکزي بانک او صرافانو ټولنې ترمنځ ونیول شو او نن پلې شو. د سې شنبې په ورځ د ریاست الوزرا مرستیال عبدالسلام حنفي په مرکزي بانک کې یوې خبري غونډې ته وویل چې له دې وروسته هېڅ څوک نه شي کولی په سوداګریزو راکړو ورکړو کې له بهرنیو اسعارو ګټه واخلي؛ د نوموړي په خبره له سرغړونکو سره به قانوني چلند کېږي. دا په داسې حال کې ده چې وروستی یوه اوونۍ... Читать дальше...

د امريکا د استازو جرګې دوه اړخيزه لايحه تصويب کړه چې تضمین کړي د چين  له  شينجن سيمې به واردات په اجباري توګه نه ترسره کېږي.  دا کار ځکه شوی چې چین کې د اويغور مسلمان اقلیت پر وړاندې له بشري حقونو د سرغړونې په اړه اندېښنې شته.   په اویغور وګړو د جبري کار د مخنیوي قانون د ډسمبر په۱۴مه نېټه ناوخته تصویب شو او د امریکا مشرانو جرګې ته واستاول شو چېرته چې تمه کېږي د ولسمشر تر لاسلیک مخکې به تصویب شي.  دا قانون وروسته له هغه تصویب شو چې وکیلانو د موافقتنامې پر کلمو موافقه وکړه چې په جرګه او سنا کې د معرفي شوېو لایحو ترمنځ توپیرونه له منځه وړي. Читать дальше...

د ازادي اروپا راډيو مشر جېمي فلای د ډېسېمبر پر ۱۴مه تر عدالتي پرېکړې وروسته وويل چې له اېهار لوسېک سره د الېکساندر لوکاشېنکا رژيم چلند د غندنې وړ دی.

په افغانستان کې د بې‌وزلۍ ګراف او د بشري بحران د پراخېدو ګواښ ورځ تر بلې لوړېږي.دا وضعیت هره ورځ نوې کیسې زېږوي. زربخته په کندهار کې د یوه خصوصي بانک ترمخه په دې هیله ناسته ده چې ګوندې څوک به د یوې ډوډۍ پیسې ورکړي: "نه خېمه لرم، نه کور. دلته هره ورځ راځم چې څوک به خیرات راکړي. له دولته غواړم چې مرسته راسره وکړي. خیر دی." بې‌وزلۍ له یوې خوا او د توکو د بیو پورته کېدل له بلې خوا، خلک اوس دې ته اندېښمن کړي چې سبا به څه پېښېږي؟ میرویس وايي، لویان به هر ډول ستونزې وګالي، خو نه پوهېږي چې کوچنیانانو ته څه پلمه وکړي: "ګرانې ده. Читать дальше...

د طالبانو له بیا واکمنېدو سره د ټولنیزو شبکو ډېری ځينې کارونکي وایي، غلي شوي او ځينو یې ان خپل اکاونټونه تړلي دي. دوی وايي، په تېر کې له مخالفینو او منتقدینو سره د طالبانو د تُند چلند له امله، پټه خوله د ځان په خیر بولي. د هلمند استوګن، د انجینر نوېد ورور محمد شریف شرافت ادعا کوي چې ورور یې وروسته له هغې ووژل شو چې په فېسبوک کې یې په طالبانو پسې یو پوسټ کړی و، خو طالبان په دې پېښه کې لاس لرل ردوي.  دی وايي، نوید دا پوست د نوومبر میاشتې په ۲۱مه نېټه یې کړی و. شرافت زیاتوي: "انجینر نوېد په... Читать дальше...

امریکا د بښنې نړیوال سازمان د تازه رپورټ په غبرګون کې څه نه دي ویلي خو طالبانو پر ځان پورې شوي تورونه رد کړي دي.

په افغانستان د طالبانو په واکمنېدو سره د افغانستان ګڼ شمېر انځورګرانو، میناتوریستانو او د دیوالونو انځورګرانو ځانونه په خپله سانسور کړي له خپلو هنري کارونو یې څخه لاس اخیستی دی. دغه هنرمندان وايي چې د هنر په اړه په ځانګړي ډول د انځورګرۍ په اړه د طالبانو د حکومت چلند، لا تراوسه ناڅرګنده دی او له همدې امله یې خپل کار بند کړی دی. د انځورونو په دې ټولګه کې د طارق حبیبي د انځورګرۍ یو څو نمونې وګورئ:

په افغانستان د طالبانو په واکمنېدو سره د افغانستان ګڼ شمېر انځورګرانو، میناتوریستانو او د دیوالونو انځورګرانو ځانونه په خپله سانسور کړي له خپلو هنري کارونو یې څخه لاس اخیستی دی. د افغان انځورګرې اتنا سلطاني څو نمونې دلته وګورئ:

پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته د هرې ورځې په تېرېدو سره د کابل په دیوالونو د انځورګرۍ رول کمېږي او ځای یې د طالبانو سپین رنګه بیرغ نیولی. هغه دیوالونه چې تېرو شلو کلونو کې د ډېریو انځورګرانو له خوا انځور شوي وو، د هر تیرېدونکي کس پام یې ځانته اړولولو او هر یو یې یو پیغام درلود. د هنر سالار بنسټ چې له شپږو کلونو راهیسې یې افغانستان کې د دیوالونو د انځورګرۍ د ودې لپاره کار کاوه، اوس یې کارونه په ټپه درولي دي. د دې بنسټ د پروګرامونو مسوول ذبیح مدبر وايي، د طالبانو په واک ته رسېدو سره د دوی ټولې هڅې په اوبو لاهو شوې. Читать дальше...

د کابل پر دېوالونه رسامي او نقاشۍ کوونکې ټولنې هنر لار مشر امېد شريفي هیواد پرې اېښی دی خو هوډ يې څرګند کړی چې د افغانستان هنر او کلتور ژوندي ساتلو لپاره به کار ته دوام ورکوي. د اګست په مياشت کې طالبانو پر کابل قبضه وکړه او ورسره يې د دې ښار پر دېوالونو جوړ له سياسي پېغامونو ډک انځورونه او نقاشۍ ړنګې کړې او پر ځای يې خپل شعارونه وليکل. د طالبانو تر واکمنېدو وروسته ګڼ شمېر هنرمندانو هېواد پرې اېښی دی.په دې اړه د فرانس پريس اژانس ويډيويي راپور عبدالحي کاکړ پښتو کړی دی.

درېیو اروپايي قدرتونو پرون د سې شنبې (د لېندۍ ۲۳مه) په ورځ وویل چې له ایران سره د ۲۰۱۵ میلادي کال د اټمي موافقې د احیا لپاره خبرې په چټکۍ سره مخ په ځوړ روانې دي. له بلې خوا تهران پر لویدیځو قدرتونو تور لګولی چې د ایران د ملامتۍ په خاطر یې یوه لوبه پیل کړې ده. داسې ښکاري چې ویانا کې له پنځو پیاوړ هېوادونو بریتانیا، فرانسې، جرمني، چین او روسیې سره د ایران خبرې له دوو اونیو وروسته له خنډ سره مخامخ شوي دي. دا خبرې له پنځه میاشتنۍ وقفې وروسته پیل شوي او امریکا په غیرمستقیم ډول ګډون په کې لري. ... Читать дальше...

د اروپايي شورا رئیس چارلز مایکل وايي، د اذربایجان ولسمشر الهام علییف او د ارمنستان صدراعظم نیکول پاشینیان پرون (د لیندۍ په ۲۳مه) په بروکسل کې د اروپايي ټولنې په منځګړیتوب ګټور مذاکرات وکړل. ښاغلي مایکل له پرونیو خبرو وروسته وویل، دې درې اړخیزو مذاکراتو له څلورو ساعتونو زیات وخت ونیو او د نن تر سهار وختي پورې اوږده شول. ښاغلي مایکل زیاته کړه چې د اذربایجان او ارمنستان تر منځ له پروسږنې جګړې وروسته د دواړو ګاونډیو هېوادونو مشرانو د کړکېچ د مخنیوي پرلارو چارو او د ډپلوماسۍد پرمخ بیولو په اړه بحث وکړ. Читать дальше...