Новости за 18.03.2022

د روان ۲۰۲۲ز کال د مارچ پر ۱۵ مه د نوموتي فلسفي شاعر، انځورګر او سیاستوال خان عبدالغني خان ۲۶ تلین ولمانځل شو. په دغه اړه د پښتونخوا په بېلا بېلو برخو کې د هغه په یاد کې غونډې جوړې کړل شوې وې چې پوهانو او د شعر مینه والو د هغه پر ژوند او فن خبرې وکړې. مشال راډیو هم په دغه ترڅ کې پر ټویټر سپېس يو بحث چمتو کړی وو چې ګډونوالو يې غني خان د پښتنو د بیا بیدارولو د شاعر په توګه یاد کړ. شاهین بونیري د همدې ټويټر سپېس په اړه راپور جوړ کړی دی.

طالبانو نن جمعه د امنیت شورا د هغه پرېکړه لیک هرکلی وکړ، چې له مخې یې په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندوی دفتر یا یوناما ماموریت یې د یوه بل کال لپاره تمدید کړ. د طالبانو یوه ویاند ذبیح الله مجاهد ازادۍ راډیو ته وویل: «موږ د یوناما د ماموریت تمدید کېدل یو مثبت ګام بولو او له دوی هیله کوو، چې دوی په افغانستان کې د بشري بحران او نورو ستونزو د حل لپاره خپل کارونه په اغېزناک ډول ترسره کړي.» د افغانستان لپاره د امریکا د سفارت شارژدافېیر ین مککري هم د امنیت شورا له خوا د یوناما د ماموریت د تمدید هرکلی وکړ. Читать дальше...

په خوست کې نويو فارغ شويو ډاکټرانو او روغتیايي کارکوونکو د طالبانو له حکومته غوښتنه کړې چې دوی ته دې په شخصي او حکومتي څانګو کې د کار کولو زمینې برابرې کړي. فارغانو زیاتوله، د خلکو لپاره د ښو روغتیايي خدمتونو د وړاندې کولو په خاطر دې د دوی لپاره د تخصصي زده کړو شرایط هم برابر شي. فارغو شویو ډاکټرانو او نرسانو دا غوښتنې نن (مارچ ۱۸مه) د احمدشاه ابدالي د طب د لوړو زده کړو د موسسې د شپږمې دورې د فارغانو د مراسمو په څنډه کې مشال راډیو ته وکړې. د معالجوي طب فارغ ډاکټر کبیر زیارمل د طالبانو له حکومت... Читать дальше...

له هغې وروسته چې د راپورونو له مخې د طالبانو حکومت د استخباراتو ریاست په افغانستان کې د یوې خصوصي رسنۍ (طلوع‌نیوز) درې کارکوونکي تېره شپه ناوخته له دفتره یوړل د طالبانو دغه کړنې په کور دننه او بهر ګڼ غبرګونونه راوپارول. د خبریالانو د خوندیتوب نړیوالې کمېټې په یوې اعلامیه کې له طالبانو غوښتي چې په افغانستان کې د خبریالانو او رسنیزو کارکوونکو د نیول کېدو لړۍ هر څه ژر ودروي. دغې کمېټې ویلي چې د طلوع‌نیوز یو ویاند، د خبرونو مسؤل او یو بل حقوقي مشاور دې هر څه ژر خوشې شي. خو د طلوع‌نیوز پخواني مسؤل... Читать дальше...

په امریکا کې د افغانستان سفارت او قونسلګریو د دروازو له تړل کېدو وروسته په دغه سفارت کې د تېر جمهوري نظام د سفیر پخوانی مرستیال عبدالهادي نجرابي وایي چې د افغانستان دا ډیپلوماتیک ځایونه به د اوږدې مودې لپاره په امریکا کې تړلي پاتې شي. دی وايي چې له امریکایي چارواکو سره د مذاکراتو سره سره، د امریکا د بهرنیو چارو وزارت په دغه هېواد کې د مېشتو اړمنو افغانانو لپاره د قونسلګرۍ له پرانیستې پرېښودو انکار کړی دی. په امریکا کې د افغانستان د سفارت او اړوندو قونسلګریو دروازې د هغه هېواد د بهرنیو چارو وزارت په لارښوونه د مارچ په ۱۶مه وتړل شوې. Читать дальше...

د جرمني صدراعظم اولاف شولتز د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین غوښتنه کړې چې پر اوکراین د مسکو د حملې د درېدو امر وکړي چې ډیپلوماتیکې حل‌­لارې او د هغه په وینا د بشري بحران د مخنیوي زمینه برابره شي. د شولتز دفتر نن په یوه اعلامیه کې وویل، دواړو مشرانو نن د یوه ساعت لپاره په اوکراین کې د روانې جګړې او د هغې د ختمېدو پر لارو چارو خبرې وکړې. له بلې خوا کرملېن په جلا اعلامیه کې ویلي چې روسیه تیاره ده چې د حل­‌لارې د موندلو لپاره د اصولي لارو چارو له مخې خپلو هڅو ته دوام ورکړي.

په داسې حال کې چې پرون (مارچ ۱۷مه) طالبانو په کابل کې د طلوع نیوز ټېليويژن درې خبريالان نيولي ول، نن يې دوه بېرته خوشې کړي دي. د طلوع نيوز پخواني مشر لطف الله نجفي زاده نن (مارچ ۱۸مه) پر خپل ټويټر ليکلي چې د طالبانو د استخباراتي شبکې د غړيو لخوا د طلوع نیوز خبري څانګې د مشر خپلواک ساپي، خبريال بهرام خان او د ټېليويژن د حقوقي سلاکار نيولو غصه کړی. د نوموړي په وينا ښاغلی ساپی او حقوقي سلاکار خوشې شوي خو خبريال بهرام امان لاهم له طالبانو سره بندي دی. په همدې حال کې په افغانستان کې د ملګرو ملتو... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو سرمنشي د طالبانو د هغه اعلان هرکلی وکړ چې ویلي یې دي، د سې شنبې په ورځ به د ټولو نجونو او هلکانو پر مخ د ښوونځیو دروازې پرانیستل شي. انتونیو ګوترش نن په یوه ټویټ کې ویلي، په کار ده د طالبانو دغه پلان تصویب او عملي شي. ګوترش لیکلي د نجونو او هلکانو پر مخ باید ټول ښوونځي پرانیستل شي چې تعلیم وکړي او خپله وړتیا وښيي. د طالبانو حکومت د پوهنې وزارت ویاند عزیز احمد ریان د پنجشنبې په ورځ روېټرز خبري اژانس ته ویلي و چې ښوونځي به د ټولو نجونو او هلکانو پر مخ پرانیستل شي او نجونو ته به... Читать дальше...

د بشري حقونو د څار نړیوال سازمان یوه غړې وايي، د روان میلادي کال له پیله په افغانستان کې نږدې ۱۳،۰۰۰ نوي زېږېدلي ماشومان مړه شوي دي. په دغه سازمان کې د ارتباطاتو مدیرې بېرګیت شوارځ نن په یوه ټویټ کې ویلي، دغه ماشومان د خوارځواکۍ او په لوږې پورې د تړلو روغتیايي ستونزو له کبله مړه شوي. د هغې په وینا دغه هېواد اړتیا لري چې مرکزي بانک‌یې فعال وي او روانې مرستې کافي نه‌دي.

د کندز په مرکز او قلعه‌زال ولسوالیو کې د ۶۰ څاګانو د کېندلو چارې پیل شوې. باختر دولتي اژانس راپور ورکړی چې دغه څاګانې د ۸۲ زره امریکايي ډالرو په لګښت د «او سي اېچ ار) په نوم مؤسسې له‌خوا کېندل کېږي چې له بشپړېدو سره به‌یې زرګونو کورنیو ته د څښاک پاکې اوبه برابرې شي. بل‌خوا محلي رسنیو راپور ورکړی چې د کندز په امام صاحب او علي‌اباد ولسوالیو کې د دوو ټرافیکي پېښو په نتیجه کې دوه تنه مړه او ۱۵ نور ټپیان شوي دي.

سپينې ماڼۍ اعلان کړی چې امريکا به پر چين فشار راوړي چې پر اوکراين د روسيې په يرغل کې له هغه هېواد (روس) سره مرسته ونه کړي. د امريکا د بهرنیو چارو وزیر اينتني بلېنکن د مارچ پر ۱۷مه په یوه خبري غونډه کې وويل چې ولسمشر جو بایډن به نن (مارچ ۱۸مه) د چين له ولسمشر شي جن پينګ سره ټېليفوني خبرې کوي او دا به ورته روښانه کړي چې چین به د هر هغه اقدام ذمه وار وي چې د روسیې جارحيت په ملاتړ يې ترسره کوي او امريکا به په دې هکله له متقابل اقدام نه ډډه ونکړي. د روسي ولسمشر ولادیمیر پوتین د فبرورۍ پر ۲۴مه په... Читать дальше...

د اوکراین د لفیف پر ښار روسي ځواکونو د توغندیو برید کړی دی. بل لور ته جاپان او استرالیا پر روسیې نوي بندیزونه لګولي دي او د امریکا متحده ایالاتو ولسمشر د دې جګړې په تړاو د چین له ولسمشر سره خبرې کوي. د لفیف ښار ښاروال اندرې سادوفي وایي چې څو توغندي نن سهار د هوایي ډګر د ودانۍ د ساتنې او رغونې په برخه کې ولګېدل چې لوخوړې یې پورته کړې.  تر دې مخکې د اوکراین د کورنیو چارو د وزارت سلاکار انتون هیراشینکو ویلي و چې په لفیف کې نن څو چاودنې شوې دي. هیراشینکو په ټلګرام کې لیکلي چې دا چاودنې د سهار... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د اروپايي اتحادیې ځانګړی استازی وايي، مخکې تر دې چې د طالبانو حکومت په نړۍ کې په رسمیت وپېژندل شي، طالبان باید په خپل هېواد کې دننه د خپل حکومت د پېژندنې هڅه وکړي. توماس نېکلسن دا خبره د مارچ پر ۱۷مه په کابل کې یوې خبري غونډې ته وکړه. نوموړي وویل: "یو حکومت باید د خپلو خلکو له لوري وپېژندل او ومنل شي، وروسته د نړیوال رسمیت موضوع مطرح ده. هغه ګام چې دې لور ته پورته کېږي، فکر کوم په ځايي کچ خبرې اترې دي، خلکو ته غوږ نیول چې څه اندېښنه لري او له حکومته څه تمه لري؟" طالبانو تر... Читать дальше...

د پاکستان د سيند صوبې اعلا وزير مراد علي شاه ويلي، که په سيند کې د مرکزي حکومت لخوا "له هر ډول غېر ايينې لارې" د ګورنر راج پلي کولو اقدام وشو، نو دا به د سيند د ولس "له بېساري غبرګون" سره مخامخ شي. نوموړي دا خبره پرون (مارچ ۱۷م) پر خپل ټويټر تر هغه وروسته کړې چې د پاکستان د کورنيو چارو وزير شيخ رشيد احمد په اسلام اباد کې له خبريالانو سره د خبرو پر وخت وويل چې وزيراعظم عمران خان ته يې وړانديز کړی چې په سيند صوبه کې دې ګورنر راج عملي کړي. په سيند کې دا وخت د حکومت مخالفه ګوند پاکستان پيپلز پارټۍ حکومت دی. Читать дальше...

د ماشومانو د ساتنې نړیواله اداره سېف د چلډرن وایي، په افغانستان کې اوس‌مهال ۹۶ سلنه کورنۍ محدودو خوړو ته لاسرسی لري او یا داسې خواړه خوري چې نه‌یې غواړي. دغې ادارې په خپل یو تازه راپور کې اندېښنه ښودلې چې د دوی د سروې له مخې د ۵۲ سلنه منځني عمر لرونکو افغانانو ماشومان له خوراځواکۍ سره مخ دي. دې ادارې ټینګار کړی چې افغانستان بېړنیو بشري مرستو ته اړتیا لري او په خبره‌یې باید د اوکراین د جګړې په ترڅ کې د نړیوالو له پام ونه‌لوېږي. د دې نړیوالې ادارې په خبرپاڼه کې د کمپاینونو د برخې مشرې اتینا رېبرن... Читать дальше...

سپینه ماڼۍ وایي، د امریکا ولسمشر جو بایډن به نن د چین له ولسمشر شي جین پېنګ سره پر ټیلیفون خبرې وکړي. دواړه مشران داسې مهال خبرې کوي چې متحده ایالاتو پر چین فشار راوستی چې پر اوکراین د روسیې د یرغل د ملاتړ لپاره له مسکو سره مرسته ونه‌کړي. د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن پرون پنجشنبه په یوه خبري کنفرانس کې وویل چې ولسمشر بایډن به ولسمشر شي جین پېنګ ته دا خبره واضح کړي چې چین به د هر هغه اقدام چې د روسیې د یرغل د ملاتړ لپاره‌یې کوي، مسؤل وي او دوی به ورته د زیان رسولو په برخه کې د بندیزونو په لګولو کې بې‌تفاوته پاتې نه‌شي. Читать дальше...

ملګري ملتونه وایي چې ایران تېر ۲۰۲۱ کال لږترلږه ۲۸۰ تنه اعدام کړي دي. دا خبره د ایران لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپورټر جاوېد رحمان په یوه نوي راپور کې کړې ده. په دغه راپور کې چې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ته وړاندې شوی، نوموړي ویلي چې د مخدره موادو د قوانینو په تړاو اعدامونه زیات شوي دي. هغه ویلي چې په اعدام شویو کې لږترلږه ۱۰ ښځې وې او درې تنه هغه ماشومان و چې د جرم د ترسره کولو په وخت کې ۱۸ کلنۍ ته نه‌و رسېدلي. په دغه راپور کې دغه‌راز ویل شوي چې د مخدره موادو د قاچاق په جرم د لږترلږه... Читать дальше...

د ایران د صنعت او سوداګرۍ وزیر وايي، ایران او افغانستان به د وسپنې د استخراج په برخه کې همکاري وکړي. رضا فاطمي امین د ایران عربي ټلوېزیون العالم ته په مرکه کې وویل چې ایران له افغانستان سره د وسپنې د کانونو د استخراج په اړه خبرې کړې دي. ده وویل، د ایران د وسپنې یو ستر کان، د افغانستان په پوله کې په خاف (خواف) کې موقعیت لري او دا کان چې سنګان نومېږي، د افغانستان خاورې ته غځېدلی دی. په وروستیو ورځو کې امریکايي رسنیو څرګنده کړه چې چینايي کمپنیو هم د لوګر د عینک مسو او د امو دریا د تېلو او ګازو د استخراج په اړه له طالبانو سره خبرې پیل کړې دي.

ایران وايي، د افغانستان او ایران په پولو کې د ناوړه تفاهم د مخنیوي لپاره‌یې د طالبانو له حکومت سره د یوې ګډې کمېټې پر جوړولو موافقه کړې ده. د ایران مهر خبري اژانس ویلي چې په کابل کې ایراني ډیپلوماتانو د طالبانو د کورنیو چارو وزارت له سرپرست سره په خبرو کې موافقه وکړه چې د دوو هېوادونو د پوله‌ساتو ترمنځ د سوء تفاهمونو د نه‌پېښېدو لپاره به ګډه کمېټه جوړه کړي.

نن جمعه د حوت میاشتې ۲۷مه په افغانستان کې د خبریالانو ملي ورځ ده.  سږ کال د دې ورځې یاد په داسې حال کې کېږي چې د افغانستان د رسنیزو ټولنو فدراسیون د معلوماتو له مخې، د طالبانو له بیا واک ته رسېدو وروسته له ۶۲۳ رسنیو څخه ۳۱۸ له فعالیته لوېدلي او تر دوه نیم زره ډېر خبریالان او د رسنیو کارکوونکي وزګاره شوي دي. د دغه فدراسیون د نظرپوښتنې له مخې چې پایلې یې پرون (پنجشنبه) اعلان شوې، د رسنیو په سلو کې ۷۱ پوښتل شویو کارکوونکو ورته ویلي چې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته تر خپرولو مخکې سانسور شته.

د طالبانو استخباراتو پرون د خبریالانو د ورځې په درشل کې د طلوع ټلوېزیون درې خبریالان ونیول.  د طلوع‌نیوز خبریال سعید شینواری چې اوس په جرمني کې دی، وايي چې طالبانو دا کسان په دې خاطر نیولي چې د طالبانو د استخباراتو له لوري د بهرنیو سریالونو پر خپرولو د بندیز خبر یې خپور کړ.  د طالبانو د امر بالمعروف وزارت د طلوع په شمول ټولو ټلوېزیونونو ته په لیکلي بڼه ویلي چې نور بهرني سریالونه خپاره نه‌کړي.   په همدې حال کې په افغانستان کې د ملګرو ملتو مرستندوی دفتر یا یوناما د ټویټر له لارې د خبریالانو پر... Читать дальше...

د روسیې له لوري په دغه هېواد کې د ازادې اروپا/ ازادي راډیو د فعالیت له مخنیوي وروسته دې راډیو د لاتویا په پلازمېنه ریګا او د لیتوانیا په پلازمېنه ویلنیوس کې دفترونه پرانیستل. د ازادې اروپا/ ازادي راډیو عمومي رئیس جیمي فلای وايي، د خپلواک ژورنالیزم د غلي کولو لپاره د روسیې او بلاروس د حکومتونو له هلو ځلو سره سره به ازادي راډیو د خپلو نویو دفترونو په وسیله په روسیه او بلاروس کې خپلو مخاطبانو ته معلومات ورسوي. په دغو دوو دفترونو کې به د ازادې اروپا/ ازادي راډیو د روسي او بلاروسي څانګو ټیمونه، نړیواله... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو له معلوماتو سره سم، تر پرون (پنجشنبې) پورې له اوکراینه د کډوال شویو کسانو شمېر ۳ ملیونه او ۲ لکو ته ورسېد. اکثره اورکاینیان پولنډ‌ او همداراز د اوکراین نورو ګاونډیو هېوادونو لکه هنګري، سلواکیا، مولداویا او رومانیا ته تللي دي. د هنګري صدراعظم وايي، اټکل کوي چې په راتلونکو څو ورځو کې به دغه هېواد ته د اوکرایني کډوالو سېل ورمات شي.

د طالبانو حکومت د پاسپورټ د پخواني عمومي رئيس ورور ته منسوبه وېډیو چې په ټولنیزو رسنیو کې خپره شوې، د طالبانو د پلویانو او د هغو د منتقدانو ترمنځ ناندرۍ پارولې دي. په خپره شوې وېډیو کې یو تن چې ادعا کېږي د پاسپورټ د مخکېني رئیس عالم ګل حقاني ورور دی له نامحرمو ښځو او شرابو سره لیدل کېږي او یو شمېر نور کسان چې ظاهراً د طالبانو امنیتي ځواکونه دي، پېغورونه ورکوي.  طالبانو د دې وېډیو په اړه رسماً څه نه‌دي ویلي.  د طالبانو مخالفانو لیکلي چې د دې وېډیو افشا کېدو څرګنده کړه چې د طالبانو غړي په اخلاقي فساد اخته دي. Читать дальше...

د طالبانو حکومت به راتلونکې اوونۍ چې د سړو سیمو تعلیمي کال پیلېږي، نجونو ته هم اجازه ورکړي چې له شپږم ټولګي پورته زده‌کړو ته دوام ورکړي.  د نجونو د زده‌کړو په اړه له څو میاشتې نامعلوم حالت او شکونو وروسته د طالبانو د حکومت د پوهنې وزارت یوه چارواکي پرون (پنجشنبه) روېټرز خبري اژانس ته ویلي چې ښوونځي به د ټولو نجونو پر مخ هم پرانیستل شي.  د پوهنې وزارت ویاند عزیز احمد ریان ویلي چې نجونې به له هلکانو په جلا ښوونځیو کې درس وايي او ښځینه ښوونکې به درس ورکوي. ده په عین حال کې وویل چې په ځینو کلیوالي... Читать дальше...