Новости за 05.03.2022

دا دوې اونۍ د نړۍ په کچه د رسنیو تر ټولو توده موضوع پر اوکراین د روسیې یرغل دی. د روسیې له خوا د اوکراین د اشغال هڅه شاوخوا لس ورځې مخکې په سختو بریدونو سره پيل شوه او لا هم روانه ده. ملګرو ملتونو د روسیې دغه برید غندلی او لویدیځو هېوادونو پر روسیې د اقتصادي بندیزونو د لګولو ترڅنګ د اوکراین سیاسي او پوځي ملاتړ کړی. په دې لړ کې د افغانستان، ایران او پاکستان د حکومتونو او خلکو د روسیې له خوا پر اوکرایین او د دغو دریو هېوادونو د هغو اتباعو وضعیت چې په اوکراین کې بند پاتې دی، څه دی؟ صفي الله ستانکزي،... Читать дальше...

دا دوهمه او وروستۍ ۲۰ اوریزه لوبه وه چې د دواړو ټیمونو ترمنځ ترسره شوه. افغانستان د بنګله دېش په وړاندې په لومړۍ لوبه کې ماتې خوړلې وه.

د افغانستان د کرکټ ملي لوبډلې بنګله دېش ته د ۸وېکټو په توپیر ماته ورکړه. د ۲۰اووریزو کرکټ لوبو په دوام دواړه لوبډلې نن شنبه (د کب ۱۴مه) ماسپښین یوه نیمه بجه لوبغالي ته ښکته شول. په پیل کې بنګله دېشۍ لوبډلې توپوهنه(بېټنګ) وکړ او په ټاکل شوي ۲۰ اورونو کې د ۹ لوبغاړو په سوځیدو ۱۱۵منډې وکړې او افغان لوبډلې ته یې د ۱۱۶ منډو هدف وټاکه. افغان لوبډلې وشو کولی په ۱۸ اوورونو کې د دوو لوبغاړو په سوځیدو ټاکلی هدف پوره کړي. دا دوهمه او وروستۍ لوبه ده چې د دواړو ټیمونو ترمنځ ترسره شوه. افغانستان د بنګله دېش په وړاندې په لومړۍ لوبه کې ماته خوړلې وه.

د کابل ښار اوسیدونکی ۳۰ کلن میړني ازادي راډیو ته وویل چې تره یې څو ورځې مخکې له هغه وروسته چې یوه میلمستیا کې ګډون کړی و، په کرونا اخته شوی. د هغه په خبره، هغه او ټوله کورنۍ یې فکر کاوه چې کرونا ناروغي له منځه تللې او روغتیایي لارښونو ته یې هېڅ پاملرنه نه کوله: "موږ تر اوسه فکر کاوه چې کرونا ویروس نشته او ډېر عادي مو ګڼله او روغتیایي لارښوونو ته مو پام نه کاوه، خو زموږ د کورنۍ یو غړی په کرونا اخته شو او له ډېرو ستونزو سره یې مخ کړو. څو روغتونونو ته لاړو پیسې مو مصرف شوې خلک باید هغو لار ښوونو ته پام وکړي چې د ډاکټرانو او رسنیو له لوري خپریږي.

په افغانستان کې د طالبانو له واکمنېدو سره تړلي پوهنتونونه له ډېر ځنډ وروسته بېرته پیل شول خو ځینې محصلان وايي، د پخوا پرتله یې کم ټولګیوال پوهنتون ته ورځي، ځکه وروستیو سیاسي بدلونونو او د ډېرې مودې لپاره د پوهنتونونو تړل کېدو ځینې محصلان بې انګېزې کړي او له زده کړو سره یې علاقه کمه شوې ده.   د ځوان فکر د دې اوونۍ خپرونه کې د پوهنتونونو د بیا پيل په مناسبت په دې غږېږو چې ولې محصلان د زده کړو په وړاندې بې انګېزې شوي؟   او څه باید وشي چې محصلان بېرته په ډېرې علاقې او انګېزې پوهنتونونو ته لاړ شي... Читать дальше...

د باقر محسني د کورنۍ یو غړی  چې د موضوع د حساسیت له امله نه غواړي نوم یې په دې راپور کې واخېستل شي وایي، د تېرې د جمعې په ورځ ښاغلی محسني ته زنګ راغی او ورته وویل شول چې د 'سي اېن.اېن'، نړیوالې رسنۍ، سټوډیو ته د مرکې لپاره ورشي. د دې سرچینې په خبره، باقر محسني دوه تره زامنو سره یوځای د مازدېګر ۵ بجې د کابل ښار د قلعه فتح الله له شپږم سړک، د بي بي مهرو سیمې خوا ته حرکت وکړ. خو له هغه وروسته، د سید باقر محسني او د دوه تره زامنو یې سید حمید او سید اسماعیل، په تړاو هېڅ مالومات نشته: "پرون ۵ بجې ورته... Читать дальше...

د ۳۷۷ پولیسو افسرانو د فراغت ۱۱مه دوره،هغه افسران چې تېر حکومت کې یې څلور کاله زده کړې وکړې، خو د شنبې په ورځ د طالبانو د حکومت له خوا، له زده کړو فارغ شول. د طالبانو حکومت چارواکي دې مراسمو کې ډاډ ورکر چې دغو افسرانو ته به مصؤن چاپیریال او کاري زمینه برابره کړي. د طالبانو حکومت د کورنیو چارو وزارت سرپرست سراج الدین حقاني چې د لومړي ځل لپاره د رسنیو پر وړاندې راڅرګند شو، په دې تړاو وویل: "موږ دوی ته ډاډ ورکوو چې تاسې د دې ملک بچیان یئ، د دغه ملک خدمت دا زموږ او تاسو شریکه وجیبه ده، تاسو سره مو... Читать дальше...

د بشري حقونو د څار سازمان وايي، په افغانستان کې د طالبانو د واکمنۍ سترې قربانیانې ښځې دي. د معترضو نجونو او ښځو نیول کېدل، د ښځو مرموزي وژنې او د هرات د ښځو د بند خونې د مدیرې عالیه عزیزې په څېر د نورو ورکېدل، هغه څه دي چې د طالبانو تر واکمنۍ وروسته لیدل شوي. تازه د چهارشنبې په ورځ په بلخ کې د فاطمې او شریفې په نوم دوه ښځې په مرموز ډول وژل شوي دي. د طالبانو د بلخ د امنیه قوماندانۍ چارواکي دا پېښې مني او وايي، عاملان یې پېژندل شوي او تر څارنې لاندې دي: "دا ښځې د بلخ له شولدره ولسوالۍ تښتول شوي او مزار شریف ته یې وړي. Читать дальше...

دې پاریس مېشته ادارې د مارچ پر څلورمه د خپلې پرلیکه ( ان لاین)  غونډې په پای کې ویلي،چې پاکستان په ورکړل شوي لېسټ کې لا هم دوه نکاته نه دي پوره کړي نو ځکه یې پرېکړه کړېده چې دم ګړۍ ته دغه هېواد په خړ یا ګری لسټ کې وساتي.

د طالبانو د رییس الوزرا مرستیال عبدالسلام حنفي وايي، حکومت یې د ۳۵۰زره کسیز نظامي ځواک د جوړولو اراده لري. سلام حنفي چې د پولیسو له ملي اکاډمۍ یې د افسرانو او پولیسو په فراغت غونډه کې خبرې کولې وویل، د دې ځواکونو لګښت د افغانستان له کورنۍ بودجې ورکول کېږي، خو زیاته یې کړه، د دوی امکانات به د تېر په څېر ډېر نه وي. حنفي زیاته کړه: "نن سیستیکا یا هم نور ملاتړي هېوادونه زموږ له امنیتي ځواکونو سره مرسته نه کوي، خو زموږ ملي بودجه د دې لپاره بسنه کوي. له دې وروسته ستاسې خوراک، ستاسې لباس، ستاسې معاش... Читать дальше...

نوموړی په افغانستان کې د داعش وسله والې ډلې له ظهور سره سم د داعش خراسان برخې مهم غړی و.

د هرات ولایت د سوداګرۍ خونې چارواکي وایي، سږکال د وچکالۍ له امله د زعفرانو حاصلات کم و، خو په نړیوالو بازارونو کې په ښه بیه پلورل شوي دي. د دغو مرستیال توریالي غوثي ازادي راډیو ته وویل، که څه هم سږکال له هرات ولایته نورو هېوادونو ته د زعفرانو صادرات کم وو، خو په خبره یې په هند، چین، مرکزي اسیا او اروپایي هېوادونو کې د تېرو نورو کلونو پرتله په څو چنده لوړه بیه پلورل شوي دي. ښاغلی غوثي وایي، تېرو کلونو کې په نړیوال بازار کې یوه کیلو زعفران له ۲۵ تر ۳۰ زرو افغانیو و، خو سږکال یوه کیلو زعفران تر ۱۳۰زرو افغانیو پلورل شوي دي. Читать дальше...

نایجریا د افغانستان د بشر دوستانه مرستو له وجهي صندوق سره یو میلیون ډالره مرسته کړې ده. د طالبانو د حکومت دولتي باختر اژانس پرون د کب میاشتې په ۱۳مه نېټه ناوخته راپور ورکړی چې د نایجریا دولت د محمدو بوهاري په مشرۍ د اسلامي همکاریو سازمان له لوري له افغانستان سره دا مرسته کړې ده. د اسلامي همکاریو سازمان سرمنشي حسین ابراهیم طه په یو پیغام کې ویلي چې د دغه سازمان غړي هېوادونه هڅه کوي چې د افغانانو لاسنیوی وکړي. دا په داسې حال کې ده چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته نړیوالو ادارو پرله... Читать дальше...

فتح الدین د خیبر پښتونخوا د شمالي ضلعې چترال اوسېدونکی دی. دی له پیدایښته په دواړو لاسونو معیوب دی خو پر دې سربېره د پېښور په یوه مدرسه او ښوونځي کې یې زده کړو ته دوام ورکړی او د کرکټ لوبغاړی هم دی. دی وايي، ښه توپ اچوونکی یا بالر دی. ویډیويي رپورټ.

چین سږکال خپله دفاعي بودجه څه باندې اووه فیصده زیاتوي. پېکنګ نن څرګنده کړه چې روان کال به دوه سوه نهه ویشت میلیارډه ډالر د خپلې دفاع پر پیاوړتیا ولګوي.  چین د امریکا تر متحد ایالاتونو وروسته تر بل هر هېواد لویه دفاعي بودجه لري.

د امریکا د متحد ایالاتونو مرستیال ولسمشره روانه اوونۍ پولنډ او رومانیا ته سفر کوي.   سپینه ماڼۍ وایي، په وارسا او بخارست کې د کاملا هارس د خبرو اجنډا له اوکراین سره په اقتصادي،امنیتي او بشري برخو کې تر مرستو راڅرخي.  د مېرمن هارس د رسنیو د برخې د یوه مسوول په وینا د اوکراین له ګاونډیو سره به د امریکا د نور ملاتړ پر لارو چارو هم خبرې وشي.  دا سفر درې ورځنی دی چې له چهارشنبې پیلېږي.  تیره شپه ولسشمر جوبایډن د پولنډ له ولسمشر اندرې دودا سره په ټیلیفون خبرې وکړې.

په پېښور کې د پروني خونړي برید مسوولیت اسلامي دولت ډلې- داعش ومانه.  د پېښور ښار د قصه خوانۍ بازار د شیعه ګانو په یوه جومات کې د جمعې د لمانځه پر مهال دې چاودنې د راپورونو له مخې ۵۶ کسان ووژل او ۱۹۴ نور یې ټپیان کړل. عیني شاهدانو ویلي دي چې بریدکوونکی جومات ته پر موټر سایکل سپور راغی او د خپلو بمونو له الوزولو مخکې یې پر جماعت ډزې وکړې.  د روغتونونو چارواکو ویلي دي چې د ډېری ټپیانو حالت نازک دی.

ناټو د اوکراین هغه غوښتنه رد کړه چې د روسیې له توغندیو او الوتکو څخه د خپل هوايي حریم د ساتنې لپاره یې د مرستې غوښتنه کړې وه.  ولسمشر ولودیمیر زلنسکي له ناټو غوښتي و چې د اوکراین په اسمان کې د الوتنو لپاره د ممنوعیت ساحه رامنځ ته کړي، خو د ناټو عمومي منشي ینس سټولټنبرګ پرون وویل چې ناټو په دې کړکېچ کې شامله نه ده.

د روسیې د اپوزیسیون یوه فعاله او د مسکو وکیله یولیا ګالیامینا پر اوکراین د روسیې د یرغل پر ضد د یوه اعتراض د تنظیمولو لپاره د هڅې په خاطر پرون ونیول شوه او د عامه نظم په اخلال تورنه شوه.  د ګالیامینا مدافع وکیل وویل، د دې موکله به د محاکمې تر وخته چې ښايي په نژدې ورځو کې جوړه شي په توقیف کې وي. که نوموړي مجرمه وپېژندل شي، نو ښايي تر ۳۰ ورځو پورې په بند محکومه شي. د OVD-Info د غیرحکومتي ټولنې د راپور له مخې په روسیه کې د اوکراین د اشغال پرضد د اعتراضونو په ترڅ کې له اتو زرو زیات کسان نیول شوي دي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر د روان کړکېچ په ترڅ کې د روسیې پر وړاندې په اقداماتو کې د اروپايي ټولنې او متحدو ایالاتونو د همغږۍ ستاینه وکړه. انتوني بلېنکن پرون په بروکسل کې په دې اړه خبریالانو ته وویل:"ډېره په زړه پورې خبره ده چې وینو اروپايي ټولنې د روسیې د یرغل پر وړاندې په څومره چټکۍ سره ګټور ګډ اقدام وکړ. ځینې شیان چې څو اوونۍ مخکې مو د هغو تصور نه شوای کولی اوس ځکه په حقیقت بدل شوي چې دا ټولنه ځواکمنه او یو موټې ده."  بل خوا ناټو د اوکراین هغه غوښتنه چې د روسیې له توغندیو او الوتکو څخه یې... Читать дальше...

د طالبانو حکومت د هغه وسله وال طالب د نیولو خبر ورکوي چې د کونړ یو اوسېدونکی ځوان د خپل ورور د واده له مراسمو وروسته په ډزو وواژه. د قاري یاسین په نوم دا ځوان چې د یوولسم ټولګي زده کوونکی و، د پنجشنبې په ورځ د کونړ ولایت شیګل ولسوالۍ ته پر لاره و چې سیمه ییزو طالبانو ډزې پرې وکړې او وروسته یې په روغتون کې ساه ورکړه. د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد پر ټویټر لیکلي دي چې طالبانو قاتل نیولی او محکمې ته یې سپارلی دی.   ښاغلی مجاهد زیاتوي چې اوس د مقتول په کورنۍ پورې اړه لري چې له قاتل سره سوله کوي او که یې شرعي محاکمه غواړي. Читать дальше...

یو جګپوړي امریکايي ډپلوماټ پرون جمعه (د کب ۱۳مه) له زرګونه هغو افغانانو سره چې امریکا ته د تګ په تمه د ابوظبۍ په کمپونو کې وخت تېروي د هغوی د لېږد په چاره کې د ځنډ له کبله بښنه وغوښته او ژمنه یې ورسره وکړه چې امریکا کې د دوی د مېشتېدو کارونه به ګړندي شي. خو دې چارواکي چې نه یې غوښتل نوم یې افشا شي په عین حال کې ټینګار وکړ چې یو شمېر دا کسان له امریکا سره هېڅ راز اړیکي نه لري او امریکايي چارواکي یې لا ګردسره پېژني نه. په افغانستان کې د جمهوري نظام له سقوط او د طالبانو له واکمنېدو سره سم زرګونه... Читать дальше...

د ژغورنې نړیوالې کمېټې یا IRC په یوه بیان کې چې پرون یې خپور کړ ویلي، په داسې حال کې چې د نړیوالو پاملرنه د اوکراین جګړې ته اوښتې ده، دا ټولنه له نړیوالو غواړي چې افغانستان له پامه ونه غورځوي. په بیان کې راغلي نړیواله ټولنه باید له دې فرصته کار واخلي او افغانستان کې د قحطۍ د مخنیوي لپاره اقدام وکړي، د خلکو ژوند خوندي کړي او هغه وضعیت ته د پای ټکی کېږدي چې ښځې او نجونې ورسره مخامخ دي. ټاکل شوې چې د روانې مارچ میاشتې په پای کې له افغانستان سره د بسپنې د راټولولو په هدف یو نړیوال کنفرانس جوړ شي. Читать дальше...

په ملګروملتونو کې د امریکا سفیرې د امنیت شورا ۱۵ غړو ته په وینا کې وویل، چې نړۍ له یوه اټمي ناورین څخه په لږ توپیر وژغورل شوه. د لینډاټامس ګرینفیلډ اشاره د اوکراین په جنوب ختیځ کې د زاپاروژیا د اټمي برېښنا د تولید تاسیساتو ته وه چې د روسيې پوځ ولکه پرې ټینګه کړې. مېرمن تامس ګرینفیلډ وویل، د روسیې برید د اروپا ترټولو لوی اټمي تاسیسات له یو لوی خطر سره مخامخ کړل. د دې په وینا دا یوه بې رحمانه او خطرناکه حمله وه چې اوکراین، روسیه او ټوله اروپا کې یې د ملکي وګړو ژوند له ګواښ سره مخامخ کړ. ... Читать дальше...

ګارډین ګارډین ورځپاڼې په افغانستان کې د طالبانو د واک ته رسېدو د شپږ میاشتو د پوره کېدو او دې موده کې د افغانانو د ژوند په اړه لیکنه او ورسره یوځای څو عکسونه خپاره کړي دي.  په دغو تصویرونو کې چادري والې ښځې لیدل کېږي چې د خوراکي موادو مرستې اخلي.  دې بریتانیايي ورځپاڼې لیکلي چې د اقتصادي بحران له کبله افغانان له دې سره-سره چې خوراکي مواد په بازار کې ډېر شته خو رانیولی یې نه شي.  یو تصویر په جوزجان کې مرستو ته اړې ښځې ښيي او بل د هلمند دی چې د ورځپاڼې پر اساس، دا ولایت جګړو سخت زیانمن کړی او نړېدلې ودانۍ یې لاهم بېرته جوړې شوې نه دي. Читать дальше...