Новости за 09.12.2022

د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر دولتي خبري اژانس خبر ورکړى چې د ايراني پولي ساتو ځواکونو په ډزو د افغان کډوالو د يو موټر د چپه کېدو له امله څلور تنه وژل شوي او ١٣ تنه نور ټپيان دي. باختر دولتي خبري اژانس چې د طالبانو د حکومت تر کنټرول لاندې دی د پنجشنبې په ورځ خبر ورکړ چې د ایران پوله ساتو ځواکونو د افغان اتباعو د موټرو په کاروان چې د ایران په خاوره کې و، ډزې وکړې چې له امله یې موټر چپه، او په موټر کې سپاره ۴ تنه ووژل شول او ۱۳ تنه نور ټپیان شول. دغه اژانس د ایران د سیستان بلوچستان او د افغانستان... Читать дальше...

د ملګروملتونو د بشري حقونو عالي کمیشنر ولکرترک وایي، د طالبانو ترواکمنۍ لاندې افغان ښځې او نجونې په سیستماتیک ډول کنج ته شوي دي. ترک دغه څرګندونې نن په جینوا کې په یوه خبري کنفرانس کې خبریالانو ته وکړې او ویې ویل، د ژوند له ټولو اړخونو څخه په دوامداره توګه د ښځو او نجونو ګوښه کول په دې نړۍ کې بې ساري دي. ترک دغه راز د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي د له منځه وړلو لپاره نړیوال شپاړس ورځني کمپاین ته چې شنبې د بشري حقونو له نړیوالې ورځې سره هم مهاله پای ته رسیږي، په اشاره نن په یوه ټویټ کې ویلي چې موږ... Читать дальше...

پاکستانیو چارواکو په دې اړه لا څه نه دي ویلي خو تر دې وړاندې یې داسې تورونه تل رد کړي او وايي چې پر پوله یوازې د امنیت ساتنې لپاره سختي کوي او همدا لامل دی چې د ویزې او پاسپورټ لرلو شرط یې ایښی دی.

په هند کې یو ۳۰ کلن ځوان په غیر مستنده ډاکترانو د ویښتو لګولو له وجې مړ شوی دی. په هغه هېواد کې په وروستیو کلونو کې زیاتره ځوانانو د ویښتو لګولو یا کرلو ته مخه کړې ده او فکر کوي چې که د سر ویښتان یې نه وي نو د نجلۍ کور ښايي ورسره خپلوي و نه کړي. هلته د هند د ویښتو لګولو جراحانو ټولنه وايي، په هغه هېواد کې زیاتره مرکزونه غیر معیاري دي. په دې اړه د اې اېف پي له ویډیو جوړ رپورټ.

د شفافیت نړیوالې ادارې (ټرانسپیرنسي انټرنیشنل) په خپل کلني رپورټ کې ویلي دي چې په پاکستان کې خلک فکر کوي چې تر ټولو زیاته درغلي د پولیسو، بیا پسې په سرکاري ادارو او په درېیم نمبر په عدلیه کې کېږي. هغه نړیواله اداره هر کال په ډېسېمبر کې د اداري فساد په اړه کلنی رپورټ په هېوادونو کې د خلکو د نظرپوښتنو پر اساس جوړوي. په پاکستان کې د روڼتیا نړیوالې ادارې مشر وايي درغلي د هېواد اقتصاد ته خورا زیات زیان رسوي. په دې اړه تفصیل په رپورټ کې.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو عالي کمېشنر ولکر ټرک وایي، کلک عزم لري چې له پیکینګ سره د هغو راپور د موندنو په اړه کار وکړي چې مخکېني کمېشنر خپور کړی او ویلي یې دي چې په شینجین سیمه کې له اویغوریانو او نورو مسلمانانو سره د چین چلند د بشریت ضد جرمونه بلل کېدای شي. د چین د بشري حقونو له سابقې سره چلند د ټرک لپاره چې د اکټوبر له میاشتې راهیسې یې دغه دنده پیل کړې، یوه ستونزمنه مسئله ده. د رویټرز د راپور له مخې پیکینګ د ملګرو ملتونو د بشري حقونو پخوانۍ مشرې مېشل بچلي تر فشار لاندې راوستې وه چې دغه راپور... Читать дальше...

د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان وایي، د روسیې له ولسمشر ولادمیر پوتین سره به بل سبا د یکشنبې په ورځ خبرې وکړي او د اوکراین له ولسمشر ولادمیر زیلینسکي سره به هم وغږېږي څو د تور سمندرګي له لارې د ملګرو ملتونو ملاتړې د غلو د صادراتو هوکړه پیاوړي شي. اردوغان دغه څرګندونې نن په استانبول کې په یوه خبري غونډه کې وکړې. دې غونډې ته د اوکراین ولسمشر هم د ویډیو کنفرانس له لارې خبرې وکړې. ملګرو ملتونو درې اونۍ مخکې اعلان وکړ چې د تور سمندرګي له بندرونو څخه د اوکراین د غلو د صادراتو پروګرام څلور میاشتې نور هم وغځول شو.

د خوړو نړیوال پروګرام یو ځل بیا ویلي چې روان ژمي به په افغانستان کې اړمنو کورنیو لپاره سخت وي. اینجنیر شفیق چې یو کال وړاندې ایران ته تللی و اوس بېرته افغانستان ته ستون شوی. نوموړي چې خپله ټوله داراي په کډوالۍ له لاسه ورکړه او اوس اوزګار دی له ازادي راډیو سره په خبروکې وویل چې پیسې نه لري تر څو د کور لپاره د سون توکي واخلي. هغه وویل: "بې کاري خپل اوج ته رسېدلې. هغه دنده مې چې درلوده له لاسه مې ورکړه. د اقتصادي ستونزو له امله تر اوسه نه یم توانېدلی چې د ژمي لپاره د سون توکي واخلم او اخیستلو... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړي استازي ټوماس وېسټ د خپل ۸ ورځني سفر په وروستۍ ورځ د عربي متحده اماراتو له چارواکو سره لیدلي او خبرې یې پر افغانستان ورټولې وې. وېسټ د ډسمبر په اتمه عربي متحده اماراتو ته رسېدلی او د دغه هېواد له چارواکو سره‌یې د افغانستان په اړه خبرې کړې دي. نوموړي د ډسمبر په اتمه په یو ټوېټ کې ویلي چې د عربي متحده اماراتو له چارواکو سره‌یې د افغانانو د بنسټیزو حقونو د ساتنې، اقتصادي ثبات، د تروریستي ګواښونو د بیا راڅرګندېدو پر وړاندې د ساتنې او د قوي مبارزې لپاره بحثونه کړي. Читать дальше...

په عراق کې د جګړې پر مهال په بېلابېلو پېښو کې معذوره شویو کسانو خپله فوټبال لوبډله جوړه کړې چې پر نړيوال کچ لوبېږي. حکومت البته له هغې لوبډلې سره څه ډول مرسته نه کوي. په دې اړه د رويټرز اژانس له ویډیو جوړ رپورټ وګورئ.

د ډېسېمبر پر اتمه په اسلام اباد کې د جرمني د نړیوال پرمختګ ادارې په مرسته د قبایلي ضلعو د ژوند او فرهنګ په اړه انځوریز نندارتون جوړ شو چې ورته یوشمېر خلک ورغلي ول. د نندارتون موخه د هغو سیمو له ژوند او پکې د تېرې څه د پاسه یوې نیمې لسیزې د ناامنۍ له اغېزه خلک خبرول دي. ویډیويي رپورټ.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو عالي کمېشنر ولکر ټرک وایي، د طالبانو تر واکمنۍ لاندې افغان ښځې او نجونې په سیستماتیک ډول څنډې ته شوي دي. ټرک دغه څرګندونې نن په جینوا کې په یوه خبري کنفرانس کې خبریالانو ته وکړې او ویې ویل، د ژوند له ټولو اړخونو څخه په دوامداره توګه د ښځو او نجونو ګوښه کول په دې نړۍ کې بې ساري دي. ټرک دغه راز د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د له منځه وړلو لپاره نړیوال ۱۶ ورځني کمپاین ته چې سبا د بشري حقونو له نړیوالې ورځې سره هممهاله پای ته رسېږي، په اشاره نن په یوه ټوېټ کې ویلي: "موږ... Читать дальше...

نېکټا تر هغې وروسته کمېټۍ ته رپورټ وړاندې کړی چې له اوړي راهیسې په خیبر پښتونخوا کې د وسلوالو بریدونه زیات شوي دي. په ګڼو سیمو کې خلکو د مظاهرو، جرګو او پرلتونو له لارې پر حکومت غږ کړی چې د وسلوالو مخه دې ونیسي.

په مشال مرکه کې د پاکستان ترهګرۍ ضد ملي اداري (نېکټا) پخوانی مشر احسان غني مېلمه دی. نوموړی د ملاکنډ دی او د پخوانۍ وزیراعظمې بېنظیر بوټو امنیتي چارو افسر، د خیبر پښتونخوا د پولیسو او د استخباراتي ادارې (انټېلېجنس بیورو) مشر هم پاتې شوی دی. غني وايي، په خپله مشرۍ کې یې نېکټا فعاله کړې وه خو زیاتوي چې د ترهګرۍ ختمولو لپاره د سختدریځۍ مخنیوی اړین دی. خپرونه د غږ په ځای کې واورئ.

د ملګرو ملتونو امنیت شورا به نن د هغه پرېکړه لیک مسودې ته رایه ورکړي چې بشري هڅو ته د ملګرو ملتونو له بندیزونو څخه بشپړ معافیت ورکوي. د دغه پرېکړه لیک مسوده چې د ایرلنډ او د امریکا د متحدو ایالتونو له خوا وړاندیز شوې، هغو اندېښنو ته ځواب وايي چې د بشري حقونو ډلو د دوی پر کارونو د دغو بندیزونو د اغېزو په اړه راپورته کړي دي. که دغه پرېکړه لیک تصویب شي، د ملګرو ملتونو ادارې، نړیوال سازمانونه، د ملګرو ملتونو د عمومي اسامبلې تر څارنې لاندې د بشرپالنې ډلې لکه نړیوال سور صلیب او نورې مرستندویه ډلې چې... Читать дальше...

د کرکټ نړیوالې شورا د ټېسټ اتلولۍ په سوپرلیګ سياليو کې د اسټرالیا او ویسټ انډیز ترمنځ دویمه ټیسټ لوبه پرون پنجشنبه پيل شوې ده. د لوبې په لومړۍ ورځ اسټرالیا د لومړۍ پاڼۍ په توپ وهنه کې ۷ لوبغاړي له لاسه ورکړل، د مارنوس لبیشاین او ټريویس هېډ د ۱۶۳ او۱۷۵ منډو پر مټ یې ۵۱۱ منډې جوړې کړې. دوی خپله پاڼۍ نوره ونه غځوله او ویسټ انډیز ته یې د لوبې په دویمه ورځ د توپ وهنې بلنه ورکړې ده چې دوام لري. بل لور ته د پاکستان په ملتان ښار کې د کوربه او انګلستان ترمنځ هم دویمه ټېسټ لوبه پيل شوې ده. انګلستان... Читать дальше...

ورځپاڼه وايي، دا "قبلوي چې د احتساب قامي ادارې [شهباز] شریف هېڅکله د برتانیې د ولس یا د نړیوالې پرمختیا وزارت د مرستو په تړاو نه وو په هېڅ ناسم کار نه وو تورن کړی."

د ډسمبر نهمه د فساد پر ضد د مبارزې نړیواله ورځ ده. په افغانستان واکمن طالبان ادعا کوي چې دوی توانېدلي په دولتي ادارو کې د اداري فساد مخه ونیسي او اجازه ورنه کړي چې رشوت ورکول شي او یا هم واخیستل شي. دا لویه ادعا داسې مهال کېږي چې په ټول افغانستان کې اطلاعاتو ته لاسرسی محدود شوی او تر خوا په دولتي ادارو د څار کوم خپلواک بنسټ نه‌شته. خو د طالبانو ویاند ذبیح‌الله مجاهد نن ازادي راډیو ته وویل، دوی هم په دولتي د روڼتیا لپاره په ټولو ادارو څار کوي. هغه وویل: "فساد له‌منځه تللی. موږ د اداري فساد... Читать дальше...

د ډېسېمبر پر اوومه سپريم کورټ حکومت ته امر کړی وو چې د ارشد شریف د وژنې د پلټنو لپاره دې یوه نوې تحقیقاتي ډله جوړه کړي او په هغه کې دې د استخباراتي ادارو چارواکي شامل کړي.

د کابل ښار په زړه کې د ځمکې (مځکې) د کرې یوه نمونه اېښودل شوې ده چې په يوه دقیقه کې پینځه ځلې څرخي. پر کره د افغانستان نقشه له رسمي هغې لویه ښوول شوې ده. په اړه یې د اژانس فرانس پرېس له ویډیو جوړ رپورټ.

په اندونیزیا کې د افغانستان د نجونو او ښځو د زده‌کړو په اړه جوړ شوي کنفرانس کې هر څه ژر د ښوونځیو په پرانېستو او د افغانانو ترمنځ د خبرو په پیل ټینګار شوی. یو ځل بیا په یوه نړیواله غونډه کې د طالبانو له‌خوا پر افغان نجونو او ښځو د لګول شویو بندیزونو او محدویتونو د لېرې کولو غوښتنه! د افغان ښځو د تعلیم په اړه نړیوال کنفرانس کې چې پرون د اندونیزیا او قطر په ګډه مشرۍ په بالي کې جوړ شوی و، په دې ټینګار شوی چې په افغانستان کې یوې‌ تلپاتې سولې، ثبات او سوکالۍ لپاره باید د افغانانو ترمنځ خبرې پیل شي. Читать дальше...

د پوهاند علامه عبدالشکور رشاد اتلسم تلين، د شلګر ادبي بهير په اړه مالومات، له ډاکټرې نګين کرګر سره مرکه، غزني کې د نکلونو پر دود راپور، افغانستان کې د چپنې دود د کمرنګه کېدو په اړه مالومات او يو شمېر نور مطالب. ازادي راډيويي مجله چې هره اوونۍ يې احمد شيبر چمتو کوي په‌کې هنري، فرهنګي، ادبي او ټولنيز مطالب راټوليږي. دا خپرونه د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ:

په اندونیزیا کې د افغانستان په اړه په یوه نړیوال کنفرانس کې یوې تلپاتې سولې، ثبات او سوکالۍ ته د رسېدو لپاره له افغانانو سره د پیوستون او په دې برخه کې د ښځو د تعلیم پر اهمیت ټینګار وکړ. د کنفرانس د پای په اعلامیه کې په شاوخوا لسو مواردو ټینګار شوی چې په سر کې یې د تلپاتې سولې لپاره د بین الافغاني خبرو یادونه شوې. همدارنګه د افغانستان د پرمختګ،سولې او ثبات لپاره د ښځو رول حیاتي بلل شوی او ټينګار شوی که په ټولنه کې مساوي او معنی داره ونډه ورکړل شي له شک پرته به دا هدفونه ترلاسه شي. طالبانو لا... Читать дальше...

د ایران د قضایه قوې له خوا د ۲۳ کلن محسن شکاري د اعدام په اړه نړیوال غبرګونونه دوام لري. یوې دیپلوماتیکې سرچینې د پنجشنبې په ورځ اعلان وکړ چې د جرمني د بهرنیو چارو وزارت په ایران کې د وروستیو مظاهرو پر مهال د نیول شویو معترضانو له ډلې د یوه کس د اعدام په غبرګون په جرمني کې د ایران سفیر احضار کړی دی. په همدې حال کې د جرمني د بهرنیو چارو وزیرې انالینا بیربوک د محسن شکاري پر اعدام نیوکه وکړه او ویې ویل، د ایران حکومت د انسانانو ژوند ته بې حده سپکاوی کوي. د پنجشنبې په ورځ د ایران قضایه قوې د روانو... Читать дальше...

د ماشومانو د ملاتړ موسسه وايي، چې د تېر کال پرتله په افغانستان کې په خوارځواکۍ د اخته ماشومانو شمېر ۵۰ سلنه زیات شوی دی. د سېف د چلډرن ویاند عاشق اله مندوزي پرون ماښام ازادي راډیو ته وویل چې د ماشومان وضعیت به په راروان ژمي کې د اندېښنې وړ وي. هغه وویل: "د تازه څېړنې له مخې په خوارځواکۍ د اخته ماشومانو شمېر ۵۰ سلنه ډېر شوی دی. په وروستیو کې د خوارځواکۍ د درملنې د خدماتو غوښتنه په داسې حال کې ډېره شوې، چې کورنۍ به په افغانستان کې د لوږې له سخت بحران سره مقابله کوي." د ماشومانو د ملاتړ موسسې... Читать дальше...