Новости за 15.04.2022

پر افغانستان د طالبانو له دوهم ځل واکمنېدو وروسته د رسنیو په وړاندې د اقتصادي او امنیتي ستونزو له امله په تېرو دوو ورځو کې دوه نورې سیمه ییزې" میمنې غږ او پکتیا غږ" راډیوګانې تړل شوي دي. د مالي امکاناتو نشتون، د کارکونکو او د فترونو د معاشونه او کرایو نه ورکول هغه مهم لاملونه دي چې رسنیو خپل فعالیتونه درولي. پکتیا غږ راډیو چې له ۱۷ کلنو راهیسې یې په سیاسي، ټولنیزو، ورزشي او دیني برخو کې فعالیت کول د مالي ستونزو له امله یې خپل نشرات ودرول. ددې راډیو مدیر مسول ذبیح الله ایوبي په دې اړه ازادي راډيو ته وویل... Читать дальше...

د امریکا د متحدو ایالتونو د بهرنیو چارو وزارت یو ځل بیا پر طالبانو غږ وکړ چې له نړیوالې ټولنې سره د ښو اړیکو پاللو لپاره دې د افغان نجونو ښوونځي پرانیزي. د دغه وزارت ویاند ویلي، له شپږمو ټولګیو پورته د نجونو پر زده کړو د طالبانو بندیز به نه یوازې له نړیوالې ټولنې بلکې له خپلو خلکو سره هم کړې ژمنې ماتې کړي دي. زموږ همکار، په بریتانیا کې له مېشت لیکوال او شنونکي، سید ذاکر شاه سادات څخه د مرکې په پیل کې پوښتنه کړې: د نجونو د ښوونځیو د تړل کېدو دوام به نور څه عواقب ولري؟

د اوکراین ۸۲ کلنه زېنایدا ماکیشایېوا وایي دې په خپل ژوند کې دوه جګړې لیدلې دي او اوس یو ځل بیا په جنګي حالاتو کې ژوند کوي. نوموړې چې په خپل کور کې چرګان ساتي، وایي، سخت وخت ورباندې راغلی دی خو "خدای به یې تېر" کړي او یو ځل بیا به یې کور، کلی ودان شي. له پلازمېنې کییف سره نېږدې د هغې د کلي زیاتره ودانۍ ړنګې شوی دي او زیاتره اوسېدونکي یې کډه شوي دي. د ماکیشایېوا د ژوند په اړه د رویټرز اژانس له ویډیو څخه جوړ رپورټ وګورئ.

افتخار دا څرګندونې پر داسې مهال کړې دي چې د پاکستان پوځ په ۱۹۴۷ز کال کې د هېواد له جوړېدو راهیسې څو ځلې ملکي حکومتونه ړنګ کړي او لسیزې واکمن پاتې شوی او همداراز، پر سیاسي چارو له خورا زیات نفوذه برخمن ګڼل کېږي.

له اسرایلي پولیسو سره د فلسطینیانو په تازه شخړه کې لږ تر لږه ۱۵۲ فلسطینیان ټپیان شوي دي. دا خبره د فلسطین سرې میاشتې ټولنې نن کړې ده. شخړه د بیت المقدس د الاقصی جومات په انګړ کې داسې وخت وشوه، چې د روژې مبارکې میاشتې دوې اوونۍ پوره شوې. د اسرائیل پولیسو په یوه اعلامیه کې ویلي، په سلګونو فلسطینیانو د سهار تر لمانځه وروسته د یهودانو عبادتځای ته څېرمه پټاقۍ او ډبرې وویشتلې. د فلسطین د بهرنیو چارو وزارت ویلي، د دغه جنایت او د هغه د عواقبو مسوولیت په مستقیم ډول اسرائیل ته اوړي.

د روسیې دفاع وزارت نن جمعه خبرداری ورکړ، چې د اوکراین پر پلازمېنه کییف به خپلې حملې سختې کړي. وزارت تر دې مخکې اوکراین تورن کړی و، چې د روسیې پر سرحدي ښارګوټو حملې کوي. دا بیان داسې مهال ورکول کېږي چې پرون د روسیې یوه جنګي کښتۍ په تور سمندرګي کې ډوبه شوه او دا د روسیې لپاره یوه سمبولیکه ماتې ګڼل کېږي. د اوکراین ولسمشر ولادمیر زلینسکي د روسیې د یرغل په وړاندې د خپلو وګړو جګړه وستایله. روسیې د فبرورۍ میاشتې پر ۲۴مه پر اوکراین یرغل وکړ، چې لا هم روان دی.

په پاکستان کې شنونکي د عمران خان څرګندونو ته د سیاسي بیانونو په سترګه ګوري او ټینګار کوي چې هغه د خپلو ناکامیو پړه پر امریکا د اچولو هڅې کوي.

له ایرانه په اجباري ډول یو شمېر راویستل شوي افغانان وايي هلته د افغانانو په وړاندې د ایرانیانو لخوا روان ناوړه چلند سخت د اندېښنې وړ دی. دوي وايي، ایرانیانو د افغانانو په وړاندې ټول نړېوال بشري قوانین تر پښو لاندې کړي او ددې مخ باید ونیول شي. منصور شپږ ورځې وړاندې له ایرانه په اجباري ډول افغانستان ته لیږل شوی. هغه وايي، نږدې ۶ میاشتې وړاندې ایران ته د کار لپاره تللی و خو ایراني پولیسو بیرته افغانستان ته ولیږه. ۲۵ کلن منصور چې د کونړ ولایت اوسیدونکی دی ایران کې له افغانانو سره د ناوړه چلند کیسې کوي. Читать дальше...

د اوکراین ولسمشر ولادمیر زلینسکي د روسي ځواکونو پر وړاندې د جګړې له کبله د خپلو وګړو هوډ وستایه.​ د اوکراین ولسمشر ولادمیر زلینسکي پرون ناوخته وویل، د اوکراین وګړي دې وویاړي چې پر دغه هېواد د روسیې د حملو که څه هم ۵۰ ورځې تېرې شوي او پر دوی هر ډول فشارونه راوستل شوي، خو دوی بیا هم ژوندي پاتې دي. زلینسکي د مسکوا په نوم د روسیې هغې کښتۍ ته هم په خپلو خبرو کې اشاره وکړه، چې د میزائیلو د لېږدولو توان یې درلود او په سمندرګي کې ډوبه شوه. د کښتۍ د ډوبېدو د علت په اړه هر لوري ضد و نقیض څرګندونې کړې دي. Читать дальше...

په عین وخت کې د روسیې د دفاع وزارت ویلي دي چې د مسکوا په نوم یوه بحري بېړۍ یې په تور سمندرګي کې د عملیاتو پرمهال د زیانمنېدو له وجې ډوبه شوې ده.

د طالبانو په مشرۍ د ملي راډیو ټلویزیون مشر احمدالله وثیق بیا ازادي راډیو ته وویل، چې دا ارشیف په بشپړ ډول خوندي دی او دوی پلان لري چې را روان اختر کې به یې له موادو په ځینو خپرونو کې استفاده هم وکړي. ډېرې سندرې، مشاعرې، تمثیلي ټوټې ،هنري فلمونه، سریالونه، خپرونې، د تېروحکومتونو د ولسمشرانو، ویناوې، کنفرانسونه، د پوځیانو د فراغت مراسم او ډېر نور معلومات او نشراتي مواد چې شاوخوا څلور لسیزې او ان تر هغه زیاته موده مخینه لري، د افغانستان د ملي راډیو ټلویزیون په ارشیف کې موجود دي. د دې موادو يې ډېری هغه څه دي چې طالبان په ښکاره ورسره مخالفت لري.

تر اوسه روښانه نه ده چې د سوري اقدام څه قانوني حیثیت لري ځکه چې د اپرېل پر ۱۱مه د نوي وزیراعظم تر انتخاب وروسته د قامي اسمبلۍ غونډه د اپرېل تر ۱۶مې ځنډېدلې ده. البته د قامي اسمبلۍ پر ووبپاڼه اوس هم د تحریک انصاف ګوند د سیاستوالانو نومونه د "پارلېمان د غړو" په توګه درج دي.

د طالبانو حکومت د بزګرو لپاره د کوکنارو د بديل معيشيت په برخه کې هڅې پيل کړي دي. د افغانستان په تودو يا ګرمسيرو ولايتونو کې له کوکنارو څخه د تارياکو راټولولو فصل پای ته نژدې شوی او دوې اوونۍ وروسته د کوکنارو نوی فصل پيل کېږي. له دې سره سم، د طالبانو حکومت وايي د کوکنارو د بديل معيشیت لپاره يې هڅې پيل کړي چې په پايله کې به يې له بزګرو سره مرستې وشي. د طالبانو د حکومت وياند ذبيح الله مجاهد ازادۍ راډيو ته وويل، دوی هڅه کوي تر ډېره حده د هغو هېوادونو مرستې راجلب کړي چې د نشه يي موادو کښت او توليد زيانمن کړي وي. Читать дальше...

په غور ولايت کې د معتادانو د روغتون له تړل کېدو سره په دې ولايت کې معتادان ډېر شوي دي. د غور ولايت اوسېدونکي شکایت کوي چې، په دې ولایت کې د معتادانو د روغتون له تړل کېدو سره معتادان ډېر شوي دي. په وروستیو اوونيو کې د غور ولايت په مرکز کې معتادان راټول شوي او ډېری يې هغه معتادان دي چې د دې ولایت له ولسوالیو څخه راغلي او غواړي چې ځانونه د معتادانو د درملنې په مرکزونو کې بستري کړي، خو تر اوسه يې برخه ليک نه دی معلوم. مدني فعال پارسا او د فیروزکوه ښار یو اوسېدونکی غلام سخي شکايت کوي چې د معتادانو... Читать дальше...

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت یو ځل بیا پر طالبانو غږ وکړ چې له نړیوالې ټولنې سره د ښو اړیکو پاللو لپاره دې د افغان نجونو ښوونځي پرانیزي. شپاړلس کلنه مروه د کندهار ولایت اوسېدونکې او د لسم ټولګي زده کوونکې ده. دا وایي د ښوونځیو د تړل کېدو له امله د خپل راتلونکي لپاره اندېښمنه ده. مروې ازادي راډیو ته وویل: “د طالبانو په راتګ سره زموږ ښوونځي تړل شوي دي، تعلیم د نارینه او ښځینه وو حق دی، زموږ غوښتنه دا ده چې طالبان دې بېرته د پخوا په شان زموږ ښوونځي پرانیزي.” د طالبانو له لوري له شپږم ټولګیو... Читать дальше...

په ارزګان کې روغتياپالان وايي ،روژه د اعتیاد د مخنیوي تر ټولو ښه فرصت دی. په ارزګان ولايت کې د هغو کسانو شمېر کم نه دى چې په بېلابېلو نشه يي توکو روږدي دي. یو شمېر روغتیايي کارپوهان وايي، د روژې مبارکه میاشت چې مسلمانان د ورځې په اوږدو کې له خوراک، څښاک او نشه یي توکو له استعمال څخه ځان ساتي، د روږدو کسانو لپاره له نشه یي توکو څخه د خلاصون یو ښه فرصت دی. په دې اړه نور حال په دې راپور کې:

په کندهار کې یو کس خپله لور د عصبي ناروغۍ له امله په قفس کې اچولې ده. د جان اغا په نوم دغه کس وايي، د لور عصبي ناروغې يې ډېره نه ده او ډاکټرانو ورته ویلي چې تداوي يې کېږي خو د ناچارۍ له امله اړ شوی چې خپله اتلس کلنه لور په قفس کې واچوي. د کندهار روغتیايي چارواکي وايي، په دغه ولایت کې د عقلي او عصبي ناروغیو د تشخیص او درملنې لپاره کافي امکانات نه لري. نور جزیيات په دې راپور کې:

واشنګټن پوسټ: واشنګټن پوسټ پر ماشومانو او په ځانګړې توګه پر ځوانو نجونو د افغانستان د اوسني اقتصادي بحران پر اغېزو یوه مقاله خپره کړې ده. ورځپاڼې د زهرا په نوم د یوې وړې درې کلنې ماشومې ژوند ته اشاره کړې چې پلار یې په یوه داسې پنځوس کلن سړي پلورلې چې د ناوې په لټه کې دی. د زهرا پلار واشنګټن پوسټ ته ویلي، چې درې لوڼې لري او د خپلې کورنۍ د پاتې غړو د ژغورلو لپاره یې زهرا په ۵۰۰ ډالرو پلورلې ده. دوام کې لولو چې د تېر کال په اګست کې د جمهوریت له ړنګېدو وروسته په افغانستان کې د بشري ناورین په... Читать дальше...

په پکتیا کې د اطلاعاتو او فرهنګ ریاست چارواکي وايي، چې پکتیا غږ راډیو د اقتصادي ستونزو له کبله خپرونې بندې کړي او کله چې يې دا ستونزې حل شي، بېرته به خپل نشریات پیل کړي.

د روسیې یوه لویه جنګي بېړۍ په تور سمندرګي کې ډوبه شوې ده. د روسیې دفاع وزارت پرون دا خبره تایید کړه. دا جنګي بېړۍ ماسکوا نومېده چې د اوږده واټن ویشتونکو توغندیو د لېږد وړتیا یې درلوده. روسي چارواکو ویلي کښتۍ ته د یوې اور لګېدنې له امله زیان رسېدلی وو او د ساحل په لور روانه وه خو د سخت توپان په سبب په اوبو کې ډوبه شوه. تر دې مخکې بیا اوکرایین ادعا کړې وه چې دا کښتۍ یې په راکټونو ویشتلې ده. د ماسکو لپاره دا یوه سمبولیکه ماته بلل کېږي او مخکې یې هم خپل عسکر د اوکرایین له شماله شاته کړي دي. Читать дальше...

امریکايي ولسمشر جو بایډن د اپرېل پر ۱۳مه، له اوکراین سره د ۸۰۰ مېلیونه ډالرو پوځي مرستې اعلان کړې چې پکې هېلېکاپټرې او توپونه هم شامل دي. سپینه ماڼۍ وايي، د اوکراین ولسمشر وولودیمیر زېلېسنکي د روسیې د یرغل خلاف د جنګېدو لپاره له امریکا او غربي نړۍ څخه پوځي مرستې غوښتې دي. دا په داسې حال کې ده چې اوکراین د هغه هېواد پر ختیز سیمو د روسیې له خوا د نویو بریدونو د دفاع لپاره تیاری نیسي. پر اوکراین د روسیې له حملې راهیسې امریکا له کییف سره د څه د پاسه دوه نیمو اربو ډالرو مرستې کړې دي. تفصیل د رویټرز خبري اژانس له ویډیو په جوړ رپورټ کې.

د هند د بهرنیو چارو وزیر اس جې شنکر د ملګرو ملتونو له سرمنشي انتونیو ګوتیریش سره د افغانستان اړوند مسایلو خبرې کړي. ښاغلي جې شنکر په دې اړه د جمعې په ورځ وختي ټوېټ کړی دی. جې شنکر چې امریکا ته په رسمي سفر تللی په خپل ټوېټ کې لیکلي چې د ملګرو ملتونو له سرمنشي سره یې د افغانستان په وروستیو تحولاتو بحث کړی دی. د هند د بهرنیو چارو او دفاع وزیران دا اوونۍ له خپلو امریکایي سیالانو سره هم د افغانستان په حالاتو غږېدلي. د راپورونو په اساس دواړو لوریو په طالبانو غږ کړی چې ډاډ ورکړي افغان خاوره به د هېڅ هېواد پر ضد د حملې لپاره بیا نه کارول کېږي. Читать дальше...

د طالبانو د حکومت د پوهنې وزارت یو وار بیا ویلي چې په افغانستان کې د نجونو د لېسو او منځنیو ښوونځیو د بېرته پرانیستلو لپاره هڅې دوام لري. د دغه وزارت ویندوی عزیزاحمد ریان د پاک – افغان جرګه په نوم په یوه انلاین غونډه کې وویل، د طالبانو حکومت جدي کار کوي چې له شپږم ټولګي پورته نجونو د ښوونځیو د بیا پرانیستلو لپاره میکانېزم جوړ او عملي شي. که څه هم ده وویل چې په دې لړ کې پرمختګونه شوي خو ویې نه ویل چې څومره یا څه ډول پرمختګونه. د طالبانو حکومت د مخکینیو ژمنو خلاف د حمل په درېیمه له شپږم ټولګي پورته نجونو ته د زده کړو اجازه ورنه کړه.

طالبانو پرون په غور کې یو ځايي خبریال غلام رباني هدفمند له بنده خوشي کړ. ښاغلي هدفمند ازادي راډیو ته وویل چې کابو دوولس ورځې وړاندې د طالبانو د استخباراتو له لوري نیول شوی و. ده زیاته کړه: «د نیول کېدو په اړه مې هغه دلایل چې ما واورېدل، صرف یو شک و خو دا چې دا شک څنګه پیدا شو پلټنې ته اړتیا لري او د وخت په تېرېدو به څرګند شي. چارواکو تر دې زیات ما ته څه نه دي ویلي.» په غور کې د طالبانو د اطلاعلاتو او فرهنګ سرپرست ريیس مولوي عبدالحي له ازادي رادیو سره په خبرو کې د خبریال خوشي کېدا تایید کړه. Читать дальше...

د هالنډ یوې محکمې یو افغان، چې عبدالرزاق عارف نومېږي، په محبس کې د سیاسي مخالفانو د شکنجې او جنګي جنایتونو په تور په ۱۲ کاله بند محکوم کړ. د عارف مدافع وکیل وویل چې موکل به یې د محکمې د پرېکړې په وړاندې استېناف محکمې ته مراجعه وکړي. د هاګ محکمې پرون (پنجشنبې) د عارف خلاف خپل حکم صادر کړ، ویې ویل چې نوموړی د ۱۹۸۳ تر ۱۹۹۰ پورې د کابل د پلچرخي محبس قوماندان و.