Новости за 09.07.2022

د افغانستان خلکو لوى اختر څنګه پیل کړی او څنګه پرې تېرېږي؟ دا په افغانستان کې د طالبانو له واکمنۍ وروسته لومړی لوی اختر دی. احمدشاه د کندهار اوسېدونکی دی. دى سږنی لوی اختر له نورو اخترونو سره متفاوته بولي. احمدشاه وايي، چې خلکو نن ورځ د یوې عادي رخصتۍ په څېر له کوم شوق او ذوق پرته پیل کړه. د کندهار ولايت دغه اوسېدونکى وايي، اقتصادي ناورین او د افغانستان د خلکو ټولنيزو، کاري او ښوونيزو حقونو د تامین لپاره د یوه مناسب سيستم د نشتوالي اندېښنو له دوی نه د لوی اختر د چمتووالي فکر اخیستی دی.... Читать дальше...

فغانانو تر ۲۰ کلونو وروسته د طالبانو تر ولکې لاندې لومړی لوی اختر تجربه کوي. د اختر پر لومړۍ ورځ د کومې لویې پېښې راپور نه دی ورکړل شوی، خو خلک له اقتصادي ستونزو کړېږي

افغانان درې ورځې اختر کوي، په تاجکستان کې اختر یوه ورځ وي، په پاکستان کې بیا رسمي اختر تر افغانستان یوه ورځ وروسته پیلیږي، قرباني هم په دې دریو هیوادو کې سره ورته نه وي. په دې اړه د ازادي راډیو په دې مثلث خپرونه کې د تاجکستان د څانګې د خبریال میرزا نبي، د مشال راډیو د خبریال ګل ایاز او احمد شیبر بحث دلته لیدلی شئ

په نړۍ کې د خرو شمېر په چټکۍ سره په کمېدو دی. دا شمېره څلورڅلویښت میلیونه اټکل شوې ده. د کمېدو علت یې دا دی چې چین د ایجیاو په نوم د خرونو له پوستکي د یوې مادې د ترلاسه کولو په خاطر له نورو هېوادو خرونه اخلي. د فرانسې سیاسي او پوځي مشر ناپلیون بوناپارت یو وخت خبرداری ورکړی و، چې چین هغه ویده بلا دی که ویښه شي نړۍ به ولړزوي، خو ښایي ډېرو به دا تمه نه لرله چې دا بلا به له منل شویو سیاسي-اقتصادي حدودو پښه اړوي. له دې پولو څخه د اوښتو یوه نښه له اسیایي او افریقایي هېوادو څخه د خرو واردات دي.... Читать дальше...

د خوست اوسېدونکو د لوی اختر لمونځ ادا کولو پر مهال د ټولنې له شتمنو خلکو وغوښتل چې د تېرو جګړو د قربانیانو له کورنیو او غریبانو سره مرستې وکړي. دوی وايي، تېر کلونه امنیتي ګواښونه زيات ول، خو سږنی اختر به په ارامه فضا کې ولمانځي. په دې اړه نجیب الله الوخېل ویډیويي راپور چمتو کړی دی.

دا ځل په "مشال مرکه" کې د خيبر پښتونخوا د اعلا وزير ځانګړی استازی تاج محمد مېلمه دي. نوموړی په صوبايي اسمبلۍ کې د بټګرام استازی دی او د قانون زده کړي يې ترلاسه کړي دي. تاج محمد د ګټو او املاکو لپاره د اعلا وزير ځانګړی استازی دی. نوموړی وايي، د خيبر پښتونخوا د قبايلي ضلعو اوو تحصيلونو کې يې د ځمکو ډيجيټل کولو لپاره کار روان کړی دی او ډېر ژر به بشپړ شي. د خپروني کوربه ګل اياز دی.

د پاکستان د بشري حقونو کمېشن له حکومته غوښتنه کړي چې د احتساب قامي ادارې پخوانی مشر ريټارير جج جاويد اقبال باندي د جنسي ځورونو تورونو پلټني وکړي.

په ارزګان کې د سېلابونو راوتلو له امله په تېرو دوو ورځو کې لږ تر لږه اولس کسان مړه شوي دي. د ارزګان د ولایت ویاند ولي جان پوهنیار ازادي راډيو ته وویل، چې په مړو شویو کې اکثر ښځې او ماشومان دي. هغه وویل، ډېر زیان د چنارتو خلکو ته اوښتی دی. د چارواکو په خبره په ارزګان کې سېلابونو سلګونه کورونه هم وران کړي او ګڼه کرنیزه ځمکه یې لاندې کړې ده. په ارزګان سربېره له زابله هم د راپورونو په اساس تېره یوه اوونۍ کې له شلو زیات کسان په سېلابونو کې مړه شوي دي. د افغانستان په څو نورو ولایتونو له هغې ډلې... Читать дальше...

د طالبانو د حکومت مشر هیبت الله اخوندزاده وايي، له هیچا سره جګړه نه غواړي او د ګاونډيو ترڅنګ د سیمې هېوادونو ته ډاډ ورکوي چې افغان خاوره به د دوی پر ضد نه استعمالېږي. د طالبانو د حکومت مشر ملا هیبت الله په کندهار کې د اختر د لمانځه پر مهال یو وار بیا ویلي دي، چې له امریکا او نورې نړۍ سره د متقابل تعامل او ژمنو په چوکاټ کې ښې او ډیپلوماټيکې اړیکې غواړي او دا د ټولو اړخونو په ګټه ده. د طالبانو تر واک لاندې د ملي تلوېزیون پر فېسبوک پاڼه د هیبت الله د وینا لیکلی متن خپور کړی، چې په یوه برخه کې يې راغلي دي... Читать дальше...

نن د سعودي عرب په شمول په یو شمېر هېوادونو کې مېشت مسلمانان د لوي اختر لومړۍ ورځ لمانځي.

د افغانستان د بشري حقونو او ښځو لپاره د امریکا ځانګړې استازې رینا امیري د اختر په مناسبت پیغام کې د افغانستان له خلکو په تېره بیا نجونو او ښځو سره په یووالي او ملاتړ ټینګار کړی. اغلې امیري په خپل ټوېټر کې لیکلي، چې افغان ښځې او نجونې په نړۍ کې له تر ټولو سختو محدودیتونو سره مخامخې دي. هغې ټینګار کړی، چې اسلامي نړۍ، مشران، فعالان او عالمان باید د افغانانو په تېره بیا نجونو او ښځو تر څنګ ودریږي. که څه هم د جولای په شپږمه د طالبانو د مشر ملا هبت الله اخندزاده د اختر په پیغام کې ویل شوي، چې طالبان... Читать дальше...

له شاوخوا شلو کلونو وروسته په افغانستان کې خلک د طالبانو د واکمنۍ پر مهال د " لومړنی لوی اختر" لمانځي. اختر په داسې حال کې راغلی، چې خلک له بېلابېلو اقتصادي ستونزو او له بېکارۍ تر ټولنیزو محدودیتونو شکایتونه کوي. مخکې له دې چې طالبان د تېر کال د اګسټ په ۱۵مه د کابل واک تر لاسه کړي، په تېرو اخترونو کې په سیمه ییزو تلوېزیونونو کې د اختر ځانګړي پروګرامونه او د خوښۍ په پار موسیقي خپرېده، خو اوس وضعیت بل ډول دی، ځکه طالبان موسیقي حرام ګڼي.

د نړۍ تر ټولو بډایه کس ایلان ماسک ویلي، چې د ۴۴ میلیارده ډالرو په ارزښت د ټویټر د اخیستلو له وړاندیز تېرېږي. هغه وویل، چې دا ټولنیزه رسنۍ د جعلي اکاونټونو په اړه کافي معلومات ورکولو کې پاتې راغلې. خو د ټویټر چارواکو ویلي، چې دوی له ماسک سره معاملې ته ژمن دي او ښايي د هغه پر ضد دعوا وکړي. ماسک په اپرېل میاشت کې د ټویټر د پېرلو لپاره د چمتووالي اعلان کړی و.

د غونډې مرام په روان کال د جي ۲۰ هیوادونو د سرمشریزې لپاره زمینه برابرول وو او د غذايي اجناسو او انرژۍ مخ په زیاتیدونکې بیې یې د ایجنډا د سر موضوعات وو.

د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې سازمان ویلي دي، په افغانستان کې د هغو سیمو له بزګرو سره ۱۴میلیونه ډالره مرسته کوي چې وروستیو طبیعي پېښو ځپلي دي. دې سازمان په هغې اعلامیه کې چې نن یې پر خپله وېبپاڼه خپره کړې ده، لیکلي دي چې د جاپان د حکومت لخوا دا مرسته به په افغانستان کې د خوراکي توکو د ډېرولو لپاره مصرف کړي. د کرنې او خوړو سازمان ویلي، هڅه کوي هغه بزګر چې وچکالۍ، ژور اقتصادي بحران او وروستیو طبیعو پېښو ځپلي دي، له دې مرستو برخمن شي. د دې سازمان په وینا دا مرسته به په ۱۱ ولایتونو کې ۵۵۰۰۰۰ هغو... Читать дальше...

په متحده عربي اماراتو کې جوړ شوی موبايل اېپلیکېشن له مسلمانانو سره مرسته کوي چې د پوسه، وزې یا اوښ د حلالولو اسانه انتظام وکړي. د دې اېپ جوړونکي وايي، په دې کار سره د خلکو وخت نه ضايع کېږی او نه هم انتظار زيات کوي. د رویټرز اژانس ویډیویي رپورټ.

"امريکا ته په کار دي چې د افغانستان په اړه یوه منځوۍ لار ومومي" دا په فارن پالیسي خپرونه کې د صادق امیني په قلم د لیکنې سرلیک دی. په دې لیکنه کې ویل شوي، چې د افغانستان د جمهوري حکومت د پرځېدو او د طالبانو د واک ته رسېدو کابو کال په پوره کېدو دی خو داسې ښکاري چې نړۍ تر ډېره افغانستان هېر کړی او شاوخوا ۳۰ میلیونه افغانان له دې کبله کړېږي چې پر اساسي بشري حقونو یې بندیزونه لګول شوي او اقتصاد یې دړې وړې شوی دی. د لیکوال په باور، اوکراین په طبیعي ډول د نړیوالو لپاره لومړیتوب دی، خو افغانستان د... Читать дальше...

د افغانستان مخکیني ولسمشر محمد اشرف غني له اسلامي نړۍ څخه له طالبانو سره د استدلال غوښتنه وکړه. ښاغلي غني دا خبره تېره شپه د لوی اختر په مناسبت په خپله وینا کې وکړه. هغه وویل: «د اسلامي نړۍ له علماوو غوښتنه کوم، چې له طالبانو سره استدلال وکړي. اسلامي نړۍ د خدای په فضل د یوه لوی مثبت مسیر خوا ته روانه ده. ضرور ده چې دا مثبت مسیر او بهیر له طالبانو سره شریک شي او دوی اساسي اصولو، قواعدو او ټکو ته متوجه شي.» د افغانستان مخکینی ولسمشر محمد اشرف غني چې تېره شپه یې د لوی اختر په مناسبت وینا د هغه... Читать дальше...

د طالبانو تر ولکې لاندې کابل ښاروالۍ له خلکو غوښتي، چې د ښار د پاکۍ لپاره د خپلو څارویو پاتې شوني په مشخصو ځایونو کې واچوي. د کابل ښاروالۍ د خپرونو او عامه پوهاوي مشر نعمت اله بارکزي په هغه ویډیويي پیغام کې چې پرون یې ازادۍ راډیو ته هم رالېږلې ویلي: «له کابل ښاریانو مو هیله دا ده چې د خپلو څارویو پاتې شوني او کثافات راټول او هغو ځایونو ته انتقال کړي، چې موږ ورته ټاکلي، څو له دې سره وکړای شو د اختر په ورځو کې پاک او صفا ښار ولرو.» تر دې مخکې شکایتونه کېدل چې خلک تر قربانۍ کولو وروسته د خپلو څارویو... Читать дальше...

د روغتیا نړیوال سازمان وايي، د پکتیکا د ګیانې او برمل ولسوالیو په زلزله ځپلو سیمو کې د چارو همغږۍ لپاره د دوی شریکان خپلو کارونو ته دوام ورکوي. په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان څانګې پرون په یوه ټویټ کې ویلي، دغو کاري ډلو د روغتیايي خدماتو او اقداماتو د څارنې لپاره هلته روغتیايي کمپونه هم کتلي دي. د چنګاښ/سرطان پر لومړۍ نېټه یوې سختې زلزلې په پکتیکا او خوست کې تر زرو ډېرو کسان مړه کړل.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت د جاپان د پخواني صدراعظم شینزو ابې پر وژل کېدو د جاپان حکومت او ولس ته د خواخوږۍ پیغام خپور کړی. دغه وزارت پرون په یوه اعلامیه کې ویلي: "جاپان له افغانستان سره نږدې اړيکې پاللي او د پخوا په شان یې په دې وروستیو کې هم د افغانستان له ولس سره د پام وړ بشري مرستې کړي." پخواني ولسمشر محمد اشرف غني او حامد کرزي، هم پر دې پېښه خواشیني ښوولې ده. د جاپان پر پخواني صدراعظم شینزو ابې پرون د انتخاباتي کمپاین پر مهال ډزې وشوې او سخت ټپي شو، چې وروسته یې ساه ورکړه. دا د جاپان په معاصر تاریخ کې یوه بېسارې پېښه ګڼل شوې ده.

د ایران د پارلمان یو غړی وايي، په ایران کې د درملو کموالی یوه حساس پړاو ته رسېدلی دی. عبدالحسین روح الامیني وايي، په دغه هېواد کې د درملو جوړولو صنعت د سقوط په حال کې دی. ده زیاته کړه، د ایران د درملو جوړولو تر ټولو لوی وېشونکی، ابان فارمیسي د ۳۵۶ ډوله درملو له کموالي سره مخامخ دی. د ایران د پارلمان دغه غړي وايي، که وضعیت دغسې دوام ومومي، ایران به د درملو له سخت کموالي سره مخامخ شي.

ګڼو کسانو په ټولنیزو شبکو کې د نجونو د تعلیم په ملاتړ کمپاین پیل کړی او له طالبانو یې غوښتنه کړې، چې له ژمنې سره سم ټولو نجونو ته د تعلیم زمینه برابره کړي. له پرون راهیسې په ټولنیزو شبکو کې خلکو «د نجونو ښوونځي پرانېزئ» په نوم کمپاین پیل کړی او له طالبانو یې د نجونو د منځنیو ښوونځیو او لېسو د پرانیستل کېدو غوښتنه وکړه. په دغه کمپاین کې د عامو خلکو تر څنګ ګڼو سیاستوالو، فعالانو، د نجونو او ښځو د حقونو ملاتړو برخه اخیستې ده. پخواني ولسمشر حامد کرزي، پرون د اختر په مناسبت په خپل پیغام کې د طالبانو... Читать дальше...

د روسیې ولسمشر وايي، پر مسکو به د لویدیځ بندیزونه په اروپا کې خلکو ته ناوړه عواقب ولري. د روسیې ولسمشر وايي، پر مسکو د لویدیځ د بندیزونو دوام ښايي په اروپا کې د انرژۍ د بیو د بېساري لوړېدو سبب شي. ولادمیر پوتین پرون له خپلو لوړ رتبه چارواکو سره په یوه غونډه کې، چې د تلوېزیون له لارې خپرېده، وویل: "موږ پوهېږو چې اروپایان د بدیلو سرچینو په لټه کې دي." د روسیې ولسمشر زیاته کړه، تمه کېږي چې د دغو اقداماتو په نتیجه کې په بازارونو کې د ګازو بیه لوړه او د پېرودونکو لپاره د انرژۍ لګښتونه خورا درانه تمام شي. Читать дальше...