Новости за 27.09.2022

په ايران کې دننه د هغه مظاهره چيانو پر ضد د پوليسو د کارروايي او ګڼو کسانو د وژل کېدو راپورونه دي چې د مهسا اميني تر مرګ وروسته د ايراني حکومت پر ضد په بېلابېلو‌ ښارونو کې سړکونو ته وتلي دي. مهسا اميني په مبیینه توګه، د حجاب نه پر سرولو له امله د ګشت ارشاد په نامه پوليسو نيولې وه چې بيا په بند کې مړه شوه. د ايران له مظاهره چيانو سره د ملاتړ او د مهسا اميني لپاره د نړۍ په بېلابېلو هېوادونو کې خلکو احتجاجونه کړي او د رژيم بدلون یې غوښتی. په همدې حال کې کېنېډا پر ځينو ايراني چارواکو د بندیزونو لګولو اعلان کړی دی.

په ایران کې د روانو لاریونونو له لسګونو قربانیانو څخه یوه هم ټیک‌ټاکره حدیث نجفي وه چې تهران ته څېرمه په کرج ښار کې ووژل شوه. په خبر کې ویل شوي چې حدیث نجفي د سپټمبر په ۲۱مه په شپږو مرمیو ووژل شوه. په ایران کې د سپټمبر په ۱۶مه د مهسا امیني له وژل کېدو وروسته لاریونونه پیل شول.

په کابل کې د افغان - جاپان روغتون سره د روغتیا نړیوال سازمان د همکارۍ د هوکړې له پای ته رسېدو وروسته په ياد روغتون کې په کار اخته کارکونکي د خپل راتلونکي په اړه اندېښمن دي. د دغه روغتون رئیس زلمي رشتین ازادي راډیو ته وویل، د دغه تړون پر بنسټ د روغتیا نړیوال سازمان د افغان- جاپان روغتون کارکونکو ته میاشتني امتیازات ورکول. نوموړی وايي: "مخکې د روغتیا نړیوال سارمان (WHO) له لوري هیلت نټ ته بوديجه ورکول کېده او له دې لارې بیا موږ ته رسېده، خو د سپټمبر له ۱۳ مې وروسته دغه بوديجه ودرول شوه، زموږ کار... Читать дальше...

د ډېره اسماعيل خان په کلاچۍ سيمه کې سېلاب ځپلي خلک وايي چې حکومتي مرستې ورته نه دې رسېدلي. بلخوا ضلعي انتظاميه وايي چې د هغوی سروې روانه ده او ر ژمې تر راتګ وړاندې به ټولو سېلاب ځپلو ته مالي مرستې ورسوي.

د مخکیني حکومت د ملکي او هوایي چلند د ادارې رئیس محمودشاه حبیبي کورنۍ ادعا کوي، چې طالبانو یوه نیمه میاشت مخکې دی د خپل کور له مخې بیولی او تر اوسه یې دوی د برخلیک په اړه معلومات نه‌لري. د ښاغلي حبیبي ورور احمدشاه حبیبي رسنیو ته په یو لېږلي تصویري پیغام کې ویلي چې، د طالبانو حکومت پورې اړوند ادارو تر اوسه د محمودشاه په اړه دوی ته څه نه‌دي ویلي او نه ورسره د لیدو اجازه ورکړل شوې. د احمدشاه حبیبي په خبره، محمودشاه په تېرو دریو کلونو کې په یوه خصوصي شرکت کې دنده درلودله او مخکیني حکومت کې هم د څه مودې لپاره د ملکي هوایي چلند ادارې رئیس و. Читать дальше...

د طالبانو د حکومت یوه جګپوړي چارواکي یوځل بیا له خپلو مشرانو غوښتي دي چې د نجونو تعلیم ته اجازه ورکړي. د طالبانو د حکومت د بهرنیوچارو وزارت مرستیال شېرمحمدعباس ستانکزي چې پخوا له متحدوایالتونو سره د سولې په خبرو کې مشر مرکچي هم و، یو ځل بیا ټینګار کړی چې د دوی حکومت باید نجونو ته د تعلیم اجازه ورکړي. طالبانو پر افغانستان له واکمنېدو وروسته سمدستي د نجونو پرمخ د منځیو ښوونځیو او لېسو دروازې وتړلې. د طالبانو مشرانو که څه هم ویلي دي چې د نجونو له تعلیم سره مخالفت نه لري او یادونه کوي چې په دې... Читать дальше...

مېرمن فتانه نجيب زیاته کړه چې ډاکتر نجیب الله د افغان نجونو او هلکانو د تعلیم لپاره زیاتې هڅې وکړې، خو د دې په خبره اوس چې طالبان واک ته رسېدلي ،لکونه ځوانان له زده کړو بې برخې دي.

د پاکستان مسلم ليک نون ځينو سرچينو پاکستانيو رسنيو ته ويلي چې اسحاق ډار به نن (د سېپټېمبر پر ۲۷مه) د سېنېټر د غړيتوب حلف واخلي او سبا (د سېپټېمبر پر ۲۸مه) به د خزانې د وفاقي وزير په حيث د خپلې څوکۍ سوګند پورته کړي.

د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام ډبیلو ایف پي وايي، د طالبانو تر ولکې لاندې افغانستان له یو سخت کال وروسته اوس د ژمې د قحطۍ له خطر سره مخ دی. د ارزګان اوسېدونکی ۵۶ کلن ګل باز، چې د اوه کسیزې کورنۍ نفقه ورتر غاړې ده، وايي راتلونکي ژمي ته سخت اندېښمن دی. د ده په خبره اقتصادي وضعیت يې تر دې برید خراب دی، چې ان په کور کې د خوراک لپاره هم څه نه لري. هغه وویل: "دومره له لوږې سره مخ یو چې هغه بله شپه راپاڅېدم چیغې مې کړې، ما ویل یا الله تر سهاره مونږ ټول مړه کړې. قسم دی که کور کې هېڅ لرو. ژوند... Читать дальше...

د اوکراین په ختیځو سیمو او شمال ختیځ ښار خارکییف کې نن هم د روسي او اوکرایني ځواکونو ترمنځ درنې جګړې هم روانې وې. د اوکراین ولسمشر ولودیمیرزیلینسکي وايي، ختیځه دونېڅک سیمه د اوکراین او روسیې لپاره لاهم ستراتیژیک لومړیتوب لري. هغه زیاته کړه چې د دې سیمې په ګڼو ښارونو کې درنې جګړې روانې دي او د روسیې پوځ د جنوب او لویدیځ پر لور د پرمختګ هڅه کوي. ښاغلي زیلینسکي چې هره شپه ملت ته وینا کوي بېګا ناوخته وویل، په ځانګړي ډول په دونېڅک سیمه کې پوځي حالت کړکېچن دی. هغه یادونه وکړه چې دوی به تر وسې وسې... Читать дальше...

د پاکستان چارواکي وايي چې له جون مياشتې راهيسې د زښتو بارانونو او سېلابونو له کبله تر ۱۶۰۰ زیات کسان مړه شوي او څه باندې ۳۳ ميليونه کسان ورڅخه اغېزمن شوي دي. دغه هېواد وايي چې سېلابونو يې اقتصاد ته شاوخوا ۲۸ اربه ډالر زیان رسولی دی.

د ملګرو ملتونو امنیت شورا ته د دې سازمان سرمنشي انټونیو ګوټرش په خپل درې میاشتني راپور کې پر طالبانو غږ کړی، چې د افغان نجونو او ښځو په ګډون د ټولو افغانانو بنسټیز حقونه او ازادۍ خوندي کړي. امنیت شورا ته د ملګرو ملتونو سرمنشي انټونیو ګوټرش په خپل راپور کې لیکلي، داسې مهال چې طالبان د خپلو ادارو په پیاوړي کولو بوخت دي، خو د افغان نجونو او ښځو په بنسټیزو حقونو او ازادۍ یې سخت محدویتونه لګولي. دا راپور چې نن خپور شوی زیاتوي، افغانستان یوازینی هېواد دی چې نجونې یې د زده‌کړو له بشپړ حق څخه محرومې شوي. Читать дальше...

د خیبر پښتونخوا د دولتي پوهنتونونو کارکوونکو او استادانو د خپلو د نوکريو د دایمي کېدو لپاره د سېپټېمبر له ۲۴مې راهيسې په اسلام اباد کې د پاکستان تحریک انصاف ګوند د مشر عمران خان کور مخې ته پرلت ته دوام ورکړی دی.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت وایي، دغه هېواد غواړي له پاکستان سره په ګډه په افغانستان کې د ترهګرۍ ضد مبارزه وکړي. د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انټوني بلېنکن د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر بلاول بوټو سره د پاکستان او د متحده ایالاتو د اړیکو د ۷۵مې کلیزې د نمانځلو پرمهال ټینګار وکړ، چې دواړه هېوادونه به په افغانستان کې د ثبات لپاره کار کولو ته دوام ورکوي. دا نمانځغونډه دوشنبې په ورځ د سپټمبر په ۲۶مه د امریکا د بهرنیو چارو په وزارت کې جوړه شوې وه. بلېنکن وویل: "موږ د تروریزم سره د مبارزې په اړه له نږدې کار کولو ته دوام ورکوو. Читать дальше...

نن د اوکراین په څلورو سیمو کې د روسیي د تحمیلي ټولپوښتنې وروستۍ ورځ ده. روسیې له خپلې خاورې سره د لوهانسک، دونتڅک، خرسون او زاپوریژیا د یوځای کېدو په هدف دا ټولپوښتنه پنځه ورځې وړاندې پيل کړه. اوکراین، لویدیځو هېوادونو او ملګرو ملتونو دا ټولپوښتنه ناقانونه بللې او غندلې یې ده. د امریکا ولسمشر جوبایډن ویلي، د مسکو دا اقدام ځان ښودنه ده او یوازنی هدف یې دادی چې د اوکراین د خاورې یوه برخه له خپل هېواد سره یوځای کړي. روسیې په دغو څلورو سیمو کې خپل ملاتړي مشران ټاکلي او دغه ټولپوښتنه هم د نړیوالو خپلواکو څارونکو له حضور پرته ترسره کېږي.

د ملګرو ملتونو د غړو هېوادونو سرمشریزه د افغانستان د استازي له وینا پرته پای ته ورسېده. دا پرله پسې دویم کال دی چې هیڅوک د افغانستان په استازیتوب د ملګرو ملتونو عمومي غونډې ته وینا نه کوي. بل لورته نن ماښام د ملګرو ملتونو امنیت شورا د افغانستان په اړه یوه غونډه رابللې. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندوی ماموریت "یوناما" مشر مارکوس پوټزل دغې غونډې ته د افغانستان په اړه معلومات ورکوي. د افغانستان د پخواني جمهوري نظام له خوا دغه سازمان ته معرفي شوي استازي نصیر احمد فایق ویلي، د افغانستان د ملت غږ او غوښتنې به راپورته کړي. Читать дальше...

د یوناما سرپرست مارکوس پوټزل نن د افغانستان د وضعیت په تړاو د ملګرو ملتونو امنیت شورا ته راپور ورکوي. د امنیت شورا غونډه به د افغانستان په وخت د مازیګر شپږ نیمې بجې پیلېږي، چې په ژوندۍ بڼه به خپرېږي. ملګرو ملتونو په وار وار د افغانستان په اوسني وضعیت جدي اندېښنه ښودلې او د ښځو په وړاندې یې د طالبانو په پالیسیو کلکې نیوکې کړي. په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د جمهوري نظام له وخته پاتې شوي استازي نصیراحمدفایق په خپل ټوېټر باندې لیکلي د امنیت شورا په دې ناسته کې به د خپل ملت غوښتنې او غږ پورته کړي.

د پنجشېر لپاره د طالبانو د حکومت نوي والي پرون رسماً معرفي او خپله دنده یې پیل کړه. د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر دولتي اژانس راپور ورکړی چې مولانا محمد محسن هاشمي تر دې مخکې د کورنیو چارو وزارت مرستیال و. د راپور له مخې هاشمي ویلي، خلکو ته خدمت کول او د امنیت تامین یې له لومړیتوبونو څخه دي. په دې وروستیو کې پنجشېر د ملي مقاومت د جبهې او د طالبانو د خونړیو نښتو شاهد دی. د دغو جګړو په پایله کې لسګونه کورنیو خپل کورونه پرېښي او ګاونډیو ولایتونو ته یې پناه وړې ده.

نن د افغانستان د پخواني ولسمشر ډاکتر نجیب الله د وژل کېدو ۲۶م تلین دی. د ډاکتر نجیب کورنۍ د هغه د تلین په مناسبت د هغه پلرنۍ ځمکه یوه ښوونځي ته وقف کړې ده. ډاکتر نجیب د ۱۳۷۵ کال د تلې/میزان په ۵مه کابل ته د طالبانو په ننوتلو سره ووژل شو.

په ایران کې بېګا هم د حکومت ضد لاریونونو دوام درلود. خلک شاوخوا لس ورځې مخکې وروسته له هغه د مظاهرو لپاره راووتل چې یوه ځوانه زنداني شوې نجلۍ روغتون ته په رسېدو مړه شوه. قهرجن مظاهره چیان د ایران امنیتي ځواکونه د مهسا امیني د وژنې مسوول بولي. د مظاهرو پر مهال تر دې دمه د ازادي راډیو د فردا څانګې د راپور له مخې د پولیسو په ډزو سره لږ تر لږه ۳۰ مظاهره چیان وژل شوي. تر زرو زیات مظاهره چیان هم نیول شوي دي. د ایران چارواکو له مظاهره چیانو سره د نښتو پر مهال د پولیسو مرګژوبله هم تایید کړې خو دقیق ارقام یې نه دي اعلان کړي.

قزاقستان چې په سیمه کې د روسیې له متحدینو څخه ګڼل کېږي، د اوکراین په اشغال شویو سیمو کې د مسکو د ټولپوښتنې پایلې په رسمیت نه پېژني. د قزاقستان د بهرنیو چارو د وزارت ویاند آیبیک صمدیاروف د دوشنبې په ورځ وویل چې د دونیتسک، لوهانسک، خرسون او زاپورژیا په سیمو کې چې د روسیې د پوځیانو تر ولکې لاندې دي، د روانو ټولپوښتنو په وړاندې د آستانې دریځ د هېوادونو د ځمکنۍ بشپړتیا د اصولو په اساس دی. ښاغلي صمدیاروف ټینګار وکړ چې ولسمشر قاسم جومارت توکایف په دې برخه کې د خپل هېواد دریځ روښانه کړی دی. دغه تش... Читать дальше...

کاناډا د ایران پر حکومت د لاریون کوونکو د پراخې ځپنې په خاطر بندیزونه لګوي. د کاناډا صدراعظم جسټن ټروډو وویل د ایران حکومت بشري حقونو ته درناوی نه لري او د مهسا امیني مرګ دا خبره بیا ثابته کړه. هغه وویل چې هېواد یې د ایران د رژیم په ځینو بنسټونو او اشخاصو سخت بندیزونه لګوي. نوموړي زیاته کړه: "زه اعلان کوم چې موږ به په لسګونه اشخاصو او بنسټونو باندې بندیزونه لګوو چې په کې د ایران د اخلاقي امنیت پولیس هم شامل دي. دا د ایران په وړاندې تر ټولو سخت اقدامات دي چې یو هېواد یې ترسره کوي." ښاغلي جسټن... Читать дальше...

هندوستان ټایمز: هندوستان ټایمز ورځپاڼې هند ته د افغان سېکانو د یوې وروستۍ ډلې په ور رسېدو تمرکز کړی دی. د ۵۵ کسانو دغه ډله د یکشنبې په ورځ په یوه ځانګړې الوتکه کې د نوي ډیلي هوایي ډګر ته ورسېده. ورځپاڼې لیکلي، له افغانستانه تخلیه شوي دغه سېکان هند ته په رسېدو خوښ ښکارېدل او د هند له حکومته یې مننه کوله چې دوی ته یې کم وخت کې د ویزې او سفر امکانات برابر کړل. هندوستان ټایمز د هند له " اې.ان.آی" خبري اژانس سره هند ته د نوي ورغلي افغان سېک بلجیت سنګ خبرې را اخیستي چې د بدو شرایطو یادونه یې کړې ده. Читать дальше...

نن د افغانستان د پخواني ولسمشر ډاکتر نجیب الله د وژل کېدو ۲۶ تلین دی. د افغانستان د پخواني ولسمشر ډاکتر نجیب الله د وژل کېدو د ۲۶ تلین په مناسبت د هغه کورنۍ د ډاکټر نجیب پلرنۍ ځمکه د مکتب جوړولو لپاره وقف کړه. د ډاکتر نجیب مېرمنې فتانه نجیب په یوه پيغام کې په دې اړه وویل: "پرېکړه مو وکړه چې یوه ټوټه کرنیزه ځمکه چې د هغه مرحوم پلار په خپل حیات کې د ډاکتر نجیب الله په نوم ثبت کړې وه. امانتکاره سپين ږیرو ته د قومي جرګې له لارې د یوه ښوونځي د جوړولو لپاره وسپارو. څو د وطن ځوانان د تعلیم له لارې د... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو امنیت شورا نن د افغانستان په تړاو غونډه جوړوي. د افغانستان د وضعیت په تړاو غونډه کې به د ملګرو ملتونو د مرستندویه ماموریت یوناما سرپرست مارکوس پوټزل لومړی د غونډې ګډونوال د افغانستان له اوسني وضعیته خبر کړي. دا خبره یوناما په یوه بیان کې کړې ده. د امنیت شورا تر دې ناستې مخکې د ملګرو ملتونو ځانګړي راپورتر ریچارډ بنېټ په جنوا کې د بشري حقونو شورا ته د افغانستان د وضعیت په اړه جدي اندېښنه وښودله او ويې ویل چې طالبانو د بشري حقونو د درناوي په برخه کې خپلې ژمنې نه دي عملي کړي او ورځ تر بلې وضعیت خرابېږي. Читать дальше...