Новости за 06.02.2022

د درنو واورو اورېدو له کبله د سالنګ لویه لار یو وار بیا د ترافیکو پرمخ وتړل شوه.   د دغې لارې د ساتنې او څارنې ادارې مشر، عبدالله عبید نن ازادۍ راډیو ته په لېږلي ویډیويي پیغام کې وویل، د انساني تلفاتو د مخنیوي لپاره لار د یکشنبې د سهار ۹ بجې د ټولو موټرو پرمخ وتړل شوه. عبدالله عبید وایي:" دا مهال دغه لویه لار د ټولو وسایطو پرمخ تړل شوې ده. اټکل دا دی چې دغه وضعیت به دوام کوي. د لارې د پرانیستلو امکان دا مهال نه شته. هغه هېوادوال چې د سالنګ په دواړو غاړو کې راګیر پاتې دي، له دوی هیله کوو، چې په... Читать дальше...

په روسیه کې د کرونا ویروس بې ساری لوړ شمېر ثبت شوی چې په ۲۴ ساعتونو کې یولک او ۸۰ زره او ۷۱ دي.   مثبتې پېښې په داسې حال کې زیاتې شوي چې تېره میاشت د کرونا ویروس اومېکرون بڼه د روسیې ټولو برخو ته خپره شوه.   په روسیه کې د کرونا ویروس په وړاندې د مبارزې لپاره ګمارل شوې ډلې دغه ارقام نن یکشنبه خپاره کړې چې د پرون پرتله ۲۸۰۰ زیاتوالی په کې راغلی.  که څه هم د مثبتو پېښو شمېر زیات شوی، خو په 'کووېډ-۱۹' ناروغۍ د مړینو شمېر یو څه کم شوی دی.   د مړینو شمېر په تېرو ۲۴ ساعتونو کې ۶۶۱ و، حال دا چې تر دې یوه ورځ مخکې دغه شمېر ۷۹۶ ثبت شوی دی. Читать дальше...

د ازادې اروپا/ازادۍ راډیو مشر جیمي فلای ویلي، ازادي راډیو په هېڅ صورت کریملین ته اجازه نه ورکوي چې د دې راډیو د پالیسۍ لپاره پرېکړه وکړي.  ښاغلي فلای دا غبرګون وروسته تر دې څرګند کړ چې د روسیې د رسنیزو چارو د تنظیم دولتي ادارې (روسکوم ندزور) ګواښ وکړ چې د ازادۍ راډيو ۸ وېب پاڼې به بندې کړي.  د دغې ادارې نېوکه د ازادۍ راډيو د وېب پاڼو په هغو راپورونو ده چې روسیه کې د اداري فساد په اړه شوي دي.  دوی ویلي، که د ازادې اروپا راډیو په روسیه کې د اداري فساد د څېړنو په اړه خپل راپورونه له وېب پاڼو لیرې نه کړي، وېب پاڼې به یې بندې کړي. Читать дальше...

په کوټه کې خبريال او شنونکي شهزاده ذوالفقار د فبرورۍ پر شپږمه مشال راډيو ته وويل چې اېسټیبلېشمنټ دا خبره محسوسه کړې ده چې وروستي بريدونه ډېر خطرناک ول او په دې خبره حيران دي چې وسله والو ډلو څه رنګه داسي قوت ترلاسه کړ.

د هند د سندربولې مرغۍ په نامه پېژندل شوې لتا منګېشکر د فبرورۍ پر شپږمه د ۹۲ کلونو په عمر ومړه. هغه لسګونه زره سندرې ویلي دي چې پکې یې تر ۱۵۰۰۰ زیاتې یوازې په سټوډیو کې رېکارډ کړې دي او تقریباً همدومره نورې یې نارېکارډ کړې پرېښودې. له پيغلتوبه د موسیقۍ له پيل راهیسې تر تېر کال پورې، لتا منګیشکر په ۳۶ هنديو ژبو سندرې وويلې. نوموړې ته د هغې د بې ساري هنري کار له امله ګڼې لویې هندي او نړيوالې جایزې هم ورکړل شوې دي. د رويټرز خبري اژانس ویډیويي رپورټ.

په کابل کې یو شمېر بلوڅ استوګن ادعا کوي چې طالبانو یې پر کورونو چاپې وهلي او تر پنځلس زیات کسان یې له ځان سره بیولي دي. شاه بي بي وایي درې زامن یې طالبانو له ځان سره بیولي دي. دا مېرمن وایي د پاکستان د استخباراتو د ظلمونو له امله اړ شوي چې افغانستان ته پناه راوړي، خو په خبره یې اوس طالبان یې د پاکستان په خوښه ارام ژوند ته نه پرېږدي. شاه بي بي وایي:" پاکستان پر موږ ظلمونه وکړل، زموږ مشران او کوچني ماشومان یې ووژل نو موږ د خپل امنیت لپاره دلته پناه راوړې او په کډوالۍ کې ژوند کوو، اوس دلته طالبانو... Читать дальше...

د ۲۰۲۲کال د افغانستان د اتلانو لیګ کلبونو ته رسمي جوازونه ورکړل شول.  د افغانستان د فوټبال فدراسیون په خپله فېسبوک پاڼه لیکلي دي چې نن د یو لړ مراسمو په لړ کې د فوټبال ۱۲ کلبونو ته د افغانستان د اتلانو په لیګ کې د ګډون رسمي جوازونه ورکړل شول.   د سرپل خدیم، د کابل استقلال، د هرات سرخ پوشان، د فراه ابو مسلم، د هلمند عصمت لغماني، د پروان جبل السراج، د تخار موج ساحل، د خوست اتلانو کلوب، د کندهار عینو مېنې، د لغمان ځوانان، د فاریاب خراسان او د کندز جوانان واحد د فوټبال هغه لوبډلې دي چې نن یې په رسمي... Читать дальше...

محمد صابر مظفری چې ځان په کابل کې د جوګي قوم استازی معرفي کوي، هغه اسناد یي له ازادی راډیو سره شریک کړي چې ښیي، کابل ښاروالې هغه د ۱۳۹۸ کال په عقرب میاشت کې د یوه مکتوب له مخې د کابل څلورمی ناحیی د چمن سیمې د وکیل په توګه معرفي کړی، خو د ښاغلي مظفري په باور د کابل څلورمې ناحیې ځینې مسؤلان د جوګي قوم په وړاندې د تعصب له امله ده ته د فعالیت اجازه نه ورکوي. ښاغلی مظفري وایي چې یوازي د کرونا له امله د کرنتین په مهال د وچې ډوډۍ د وېشلو په وخت کې هغه ته د فعالیت اجازه ورکړل شوه او بس. ده ازادي راډیو... Читать дальше...

په سرپل ولایت کې د طالبانو چارواکي وايي، څلور کسان د ښځو د عکس او ویډیو اخیستو په تور نیول شوي دي.   د سرپل لپاره د طالبانو د استخباراتو مرستیال،  شېر احمد مرصاد نن یکشنبې ازادۍ راډیو ته وویل، دغه څلور کسان چې د یوه رستورانت کارکوونکي دي، د کشفي او امنیتي ارګانونو له خوا د ښځو او نجونو د عکسونو او فلمونو اخیستو له کبله نیول شوي دي.   ښاغلی مرصاد وايي نیول شویو کسانو چې د رستورانت مشر هم په کې شامل دی، په پټه یې د خپل رستورانت له ښځینه برخې د مراجعینو په پټه عکسونه اخیستل او ویډیوګانې ثبتولې.... Читать дальше...

د پاکستان صدراعظم عمران خان ویلي چې پاکستان او چین باید په افغانستان کې د سولې، ثبات او پرمختیا لپاره خپلې همکارۍ ته دوام ورکړي.   د پاکستان چاپ ډان ورځپاڼې د راپور له مخې، عمران خان پرون له خپل چینايي سیال، لي که­چیانګ سره د چین په پلازمېنه پېکینګ کې وکتل.   عمران خان پرون د ازبکستان له ولسمشر، شوکت میرضیایف سره هم په پېکینګ کې د المپیک د ژمنیو لوبو د پرانیستې مراسمو په څنډه کې کتلي وو.  تر اوسه یوه هېواد هم د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی، خو ګڼو سازمانونو او هېوادونو ویلي، پر دې غور کوي چې له افغانستان سره بشري مرستې دوام وکړي.

په مشال مرکه خپرونه کې مو د پېښور های کورټ مرستیال اېډوکېټ جنرل سید اصف جلال مېلمه دی. نوموړي له برتانیې څخه د قانون لوړې زده کړې کړې دي. جلال په ۲۰۲۱ز کال کې د سرکاري وکیل د مرستیال په توګه دنده پیل کړه او په عدالت کې حکومتي مقدمې پرمخ وړي. اصف جلال وايي، قبایلو ته د عدالتي نظام له غځېدو سره به د هغو سیمو خلکو ته انصاف ورسېږي. خپرونه د غږ په ځای کې واورئ.

د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو لویه کمشنرۍ (UNHCR) وايي، په افغانستان کې ۲۴ ملیونه وګړي بشري مرستو ته اړتیا لري.   دغه سازمان نن په خپل رسمي ټویټر کې لیکلي، دا مهال چې په افغانستان کې سخت ژمی دی، ګڼې کورنۍ د ځانونو تودولو لپاره له کثافاتو ټول شوي پلاستیکونه او نور توکي سوځوي.  د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو لویې کمشنرۍ ویلي، دوی تر ټولو اړو کسانو ته خپلې مرستې رسوي.

د رسنیو د څار لپاره د روس سرکاري ادارې "روسکومنادزور" له ازادې اروپا ازادي راډیو غوښتنه کړې چې د خپلو دوو تر ټولو لویو څانګو ازادي راډیو او کرنټ ټایم نه د روس د حکومت مخالفه سیاستوال الیکسي نوالني د پلټنو په هکله معلومات لرې کړي.

د ملګرو ملتونو متخصصانو په یوه راپور کې ویلي چې شمالي کوریا د اټومي او بالیستیک توغندیو جوړولو ته دوام ورکړی دی.   دوی په خبره، شمالي کوریا د امنیت شورا د پرېکړه لیکونو پر خلاف، خپل د اټومي موادو د تولید ظرفیت هم زیات کړی دی.   د ملګرو ملتونو متخصصانو د خپل یوه مهم راپور په لنډیز کې چې اسوشېټېډ پرېس اژانس وايي د شنبې ناوخته یې ترلاسه کړی ویلي، په جنورۍ میاشت کې د شمالي کوریا له خوا د نویو، لنډ واټنه او احتمالاً منځ واټنه میزایلو د ازمویلو بهېر «د پام وړ چټک» روان و چې هم د بالیستیک توغندیو له... Читать дальше...

د رایان اورام په نوم ماشوم چې د پنځو کلونو دی، د پنځو ورځو لپاره د چیف­چاوین سیمې د اغران کلي په څاه کې پاتې و. دغه ماشوم تېره سې شنبه څاه ته ولوېد چې د مراکش په ټول شمال کې د ژغورنې د پراخو هڅو سبب شو.   د ژغورنې د هڅو پر مهال هم په ساحه کې په سلګونو کسان راغونډ شوي وو او د مراکش تر څنګ د نړۍ په نورو برخو کې هم په ټولنیزو شبکو کې هم د رایان وژغورئ په نوم هشتګ ډېر لاس په لاس کېده. دوی د ماشوم خوندیتوب ته اندېښمن وو.   اوس په ټولنیزو شبکو کې په خپرو شویو تصاویرو کې د پېښې په ساحه کې د دغه ماشوم مړی لېدل کېږي، چې تازه له څاه اېستل شوی دی.

د هند لومړي وزير نرېندرا مودي لومړی پر ټوېټر د هغې په اړه وليکل او وروسته يې په ټېلېوېژني وينا کې وويل چې د لتا منګېشکر پر مړينه زښت خپه دی.

په بدخشان ولایت کې له شري یا سرخان سره لاس او ګریوان ماشومان.   بدخشان کې د طالبانو حکومت د سیمه ییزو چارواکو په خبره له تېرو ۲ میاشتو راپدېخوا د شري ناروغۍ له امله ۷۴ ماشومان په کوف اب ، دروازها او کوهستان راغ ها ولسوالیو کې مړه شوي دي.  په بدخشان کې د طالبانو د حکومت د خپرونو او رسنیو مسؤل، معزالدین احمدي ازادی راډیو ته وویل:" شري په بدخشان کې د څه د پاسه ۷۰ماشومانو ژوند یې اخیستی، دغه ناروغۍ تر ډېره په کوف اب،دروازها او کوهستان راغ ها ولسوالیو کې خپره شوې ده او په ډېر سرعت سره دوام لري.موږ... Читать дальше...

حکومتي وزیرانو او وزیر اعظم عمران خان په بیا بيا ويلي چې اپوزيشن ګوندونه هیڅ ايجنډا نه لري او د خپلو درغلیو پټولو لپاره دا ډول احتجاجونه او بیانونه ورکوي.

د لتا منګېشتر له مړینې وروسته د هند حکومت دوه ورځنی عمومي ویر اعلان کړی دی. هند د موسیقۍ نوموتې سندرغاړې لتا منګېشکې په 'کووېډ-۱۹' اخته کېدو له امله نن سهار د ممبۍ په یوه روغتون کې د ۹۲ کلنو په عمر ساه ورکړه. لتا خپله لومړنۍ سندره په ۱۹۴۹ یعني نږدې ۷۳ کاله مخکې ثبت کړه او د څلورو نسلونو لپاره یې سندرې وویلې.  نوموړي د بالیوډ په ډګر کې له سپین او تور فلمونو نیولې تر رنګه فلمونو پورې مشهورې سندرې خلکو ته وړاندې کړې او ۳۰ زره سندرې یې خپلو مینه والو ته پرېښودې. لتا منګېشکر په ۱۹۲۹ کال کې د هند... Читать дальше...

په کابل کې د تېلو پلورونکي وايي، د ډالرو په وړاندې د افغانیو د بیې پورته کېدو د تېلو او ګازو په بیو ډېر کم تاثیر کړی دی.   د حاجي سید په نوم په کابل کې د تېلو د ټانک یوه درلودونکي نن ازادي راډيو ته وویل چې د ډالرو په وړاندې د افغانیو د ارزښت له لوړېدلو سره نن یو لیتر پترول ۷۳ افغانۍ، ډیزل ۷۳ افغانۍ او ګاز ۸۲ افغانۍ پلورل کېږي.   نوموړی وايي، که څه هم تېل پلورونکي تېل په ډالرو اخلي، خو د افغانیو په وړاندې د ډالرو د ارزښت را ټېټېدلو د نفتي موادو په بیو ښه تاثیر درلود.   د حاجي سید په وینا له... Читать дальше...

د طالبانو د حکومت د ملکي هوايي چلند اداره وايي، د ورځې له ۷۰ تر ۸۰ عبوري الوتنې د افغانستان په فضا کې کېږي.   د دې ادارې ویاند امام الدین احمدي نن ازادي راډيو ته وویل، هره الوتنه چې د افغانستان په فضا کې کېږي، ۷۲۰ ډالر حق العبور دې هېواد ته ورکوي چې له دې درکه هر کال افغانستان ۶۵ ملیونه ډالره عاید راټولوي.   ښاغلی احمدي وايي، د دې ترڅنګ د ورځې له ۱۵ تر ۲۵ الوتنې د کابل له هوايي ډګره هم کېږي چې په دې ۲ یا ۳ یې داخلي الوتنې وي.   نوموړی وايي، ډېرې بهرنۍ الوتنې چین، پاکستان، ترکیې، دوبۍ او قطر هېوادونو ته کېږي. Читать дальше...

د حکومت مخالف ګوندونو غړو او ټولنیزو فعالانو د شېخ رشید پر دې تازه بیان نیوکې کړې دي او ویلي یې دي چې "حکومت د ترهګرۍ قابو کولو پر ځای د ترهګرو په څېر ویره خپروي."

د ننګرهار او کندهار پوهنتنونو یو شمېر نجونې محصلانې چې په تېرو څو ورځو کې پوهنتون ته ورغلې وايي، پوهنتونونو کې وضع شویو محدودیتونو راتلونکې ته ناهیلې کړي. نېږدې پنځه ورځې کېږي چې په شپږو ګرمسیرو ولایتونو کې تازه تحصیلي کال او پوهنتونونه پیل شوي دي. د هلکانو سربېره ظاهراً نجونې محصلانې هم د نورو کلنو په څېر پوهنتون د تلو اجازه لري خو په ډېر توپیر. خدیجه عزیزي چې د ننګرهار پوهنتون د حقوقو او سیاسي علومو د درېیم کال محصله ده وايي، د هلکانو او نجونو ټولګي او د د زده کړو وخت سره بېل شوی دی خو استادان بیا ټول نارینه دي. Читать дальше...

د افغانستان د بیا رغونې لپاره د امریکا ځانګړي څارونکي اداره "سیګار" وايي، د طالبانو حکومت پتیلې چې په ښوونیز نصاب کې بدلون راولي. سیګار د دې ادعا د اثبات لپاره د طالبانو د ښوونې او روزنې کمېسیون هغه ارزونه را اخیستي چې ټول نصاب یې ارزولی او خپل وړاندیزونه یې په یوه راپور کې وړاندې کړي دي. سیګار لیکي، دې کمېسیون په ښوونځیو کې د یو شمېر کتابونو لکه هنرونه، مدني زده‌کړې او کلتور د تدریس سره مخالفت ښودلی. د سیګار له قوله په دې کتابونو کې د ټاکنو، اساسي قانون، ډیموکراسۍ، بشري حقونو، موسیقۍ او یو... Читать дальше...

په نوي دلي کې دوو وروڼو د ژوبلو مارغانو وړیا درملنې یو مرکز پرانیستی دی. د مارغانو ډاکتران وايي، د مرغیو ختمېدل د طبعیت لپاره خورا خطرناکې پایلې لرلای شي. په دې اړه د اژانس فرانس پرېس ویډیويي رپورټ.